Festiwal 2013

 

Amatorzy oraz ci, którzy przygotowują się do tego, by w przyszłości stać się profesjonalistami – Chór Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku, Akademicki Chór „Soniacznyj Strum” z Nikołajewa (Ukraina) oraz Dziecięcy Chór „Raduga” z Tallina (Estonia), stanęły wspólnie na scenie Opery i Filharmonii Podlaskiej, inaugurując Koncert Galowy XXXII Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka 2013” w Białymstoku. Ze sceny zabrzmiały dostojnie Gaude Mater Polonia (wykonanie Chóru Komendy Wojewódzkiej), Stichira Ziemle Russkaja (wykonanie – akademicy z Nikołajewa) oraz Tropari Paschi (Bizantyjski i znamienny raspiew) w wykonaniu dzieci z Chóru „Raduga”.

Każdy Koncert Galowy MFMC „Hajnówka” to wielkie artystyczne wydarzenie i zderzenie: pokoleń, narodów, języków. Obok siebie prezentują się najlepsi, bez względu na to, czy przyjechali z prowincjonalnej parafii, czy ze znanego w całym świecie Konserwatorium. To jest siła Festiwalu i jego wartość, bo trzeba pamiętać, że jest to jedyny na świecie Festiwal, gdzie o uznanie zmagają się chóry zawodowe.

Koncert Galowy wspólnie otworzyli dyrektor Festiwalu Mikołaj Buszko oraz Marcin Tomkiel, dziennikarz Polskiego Radia Białystok, konferansjer znany publiczności festiwalowej od lat. Po oficjalnym przywitaniu gości, wśród których znaleźli się m.in Jego Ekscelencja Arcybiskup Edward Ozorowski, Metropolita Białostocki, Zastępca Prezydenta Białegostoku Renata Przygodzka, Dyrektor Gabinetu Wojewody Podlaskiego Ewa Wojewódko, Dyrektor Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Marszałkowskiego Anatol Wap, a także przedstawiciele Rady Miejskiej Białegostoku, tradycyjnie odczytany został Protokół z posiedzenia Jury Festiwalu. Chwilę potem najważniejsza już była muzyka. Katedralny Chór „Carmen” z Białegostoku pod dyrekcją Bożeny Bojaryn-Przybyły jako laureat III miejsca w kategorii chórów parafialnych na początek wykonał „Torżestwujtie dnieś” autorstwa Aleksieja Turankowa.

Mocne wrażenia pozostawił po sobie kolejny chór. Ludowa Kapela Chóralna „Zorinka” z Ternopola (Ukraina) otrzymała tego dnia tytuł laureata I miejsca w kategorii chórów dziecięco-młodzieżowych. Podczas Koncertu Galowego wykonała „Chieruwimskuju pieśń” Aleksandra Koszyca. Chór pracuje z dwoma dyrygentami: Izydorem i Andżelą Doskocz, tym razem Pieśń Cherubinów przed białostocką, znakomitą publicznością poprowadziła Andżela Doskocz.

Kameralny Chór Dziecięcej Szkoły Chóralnej Nr 52 w Mieżdurecziensku w Rosji pod dyrekcją Jeleny Dulidbajewej tworzą absolwenci i wykładowcy szkoły. W kategorii chórów szkół muzycznych wyśpiewał sobie III miejsce, a podczas Gali zaprezentował się w utworze „Jedinorodnyj Synie” P. Turczaninowa.

W Koncercie Galowym tegorocznego Festiwalu zaprezentowały się aż trzy chóry z Białegostoku. Po chórze „Carmen” kolejnym był w zasadzie zespół wokalny, o nazwie Ensamble „QuattroVoce”. Choć nazwa wskazuje na czterech wykonawców, w konkursie wzięło udział ośmiu śpiewaków, ale już podczas Gali repertuar wykonał okrojony skład sześciu osób, pokazując mimo to, że jury nie bez przyczyny przyznało im wyróżnienie w kategorii chórów zawodowych. W zastępstwie Marty Wróblewskiej, która na co dzień kieruje zespołem, wykonanie „Błażeni jaże izbrał” Maksyma Berezowskiego poprowadziła Bożena Bojaryn-Przybyła, także laureatka w kategorii chórów parafialnych.

Z nie tak odległej Lidy (Białoruś) na Festiwal przybył Kameralny Żeński Chór Koledżu Muzycznego. Ludmiła Piasecka, która została uhonorowana także przez jury wyróżnieniem dla dyrygenta, poprowadziła finałowy występ chóru dyrygując utworem „K Bogorodice prileżno” A. Archangielskiego. Chór otrzymał ex aequo z wykonawcami z Mieżdureczienska, III miejsce pośród chórów szkół muzycznych.

„Da Woskresniet Bog” Dymitra Bortniańskiego w opracowaniu Smirnowa to zdecydowanie niełatwy, ale i piękny utwór. Z dużą lekkością wykonał go laureat ex aequo I miejsca w kategorii chórów parafialnych, Chór Soboru Św. Apostoła Andrzeja z Kaliningradu pod dyrekcją Aleksieja Rodionowa. Publiczność szczerze wynagrodziła występ chóru gromkimi brawami.

Na scenie jako kolejny godnie prezentował się Chór Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku. Został bowiem uhonorowany I miejscem w kategorii chórów amatorskich świeckich. W Koncercie Galowym chór mundurowych wykonał utwór autorstwa przewodniczącego jury, Romualda Twardowskiego. „Carice moja”. Występ poprowadziła prof. Wioletta Miłkowska, a partię solową pewnie wykonała Małgorzata Trojanowska.

I miejsce w kategorii chórów szkół muzycznych trafiło do chóru z Ukrainy. Akademicki Chór „Soniacznyj Strum” z Państwowej Wyższej Uczelni Muzycznej w Nikołajewie (Ukraina) chyba jako pierwszy tego popołudnia wywołał prawdziwe dreszcze wśród publiczności. Potwierdziło to jakość wykonań konkursowych i wielki potencjał, który drzemie w młodych wykonawcach, którzy z niebywałą radością przyjęli werdykt jury, po czym znakomicie wykonali utwory podczas Gali. Jurij Czerepuchin zadyrygował „Christos Woskriesie” – gruziński raspiew, po czym niezwykłą kompozycję Łesi Dyczko – „Otcze nasz”. Łesia Dyczko jako członek jury wysłuchała tego występu wspólnie z publicznością, ale warto dodać, że nazwa chóru pochodzi także od tytułu utworu tej wybitnej ukraińskiej kompozytorki. Olbrzymie emocje po tym występie publiczność musiał zabrać ze sobą na przerwę.

Ludmiła Polakow zwróciła uwagę na swoją pracę dyrygencką podczas przesłuchań konkursowych, a na Koncercie Galowym, tuż po przerwie, poprowadziła swój Dziecięcy Chór Liceum Muzycznego im. Czipriana Porumbiesku z Kiszyniowa, jako wyróżniona dyrygentka. „Aliłuja” Teodora Zgurianu chór wykonał jako laureat II miejsca pośród chórów dziecięco-młodzieżowych.

Laureatem I miejsca we wspomnianej kategorii został kolejny chór z Ukrainy. Chór Chłopięcy Wydziału Praktyki Narodowej Akademii Muzycznej Ukrainy im. Piotra Czajkowskiego po dyrekcją Ałły Szejko zaprezentował się znakomicie, potwierdzając swe umiejętności i wkład pracy dzieci i młodzieży oraz samej dyrygentki w ten sukces. Dwa zaprezentowane utwory to: „Christos anesti” i „Jedinorodnyj Synie” P. Czesnokowa.

Jako kolejny zaprezentował się laureat II miejsca ex aequo w kategorii chórów szkół muzycznych. Kameralny Chór „Baltika” z Sosnowego Boru w Rosji pod dyrekcją Mariny Woronowskiej wykonał utwór Jurija Falika „K Iwierskoj Ikonie Preswiatoj Bogorodicy”. Utwór, w którym zaprezentowała się także solistka Marina Sosnowa, zabrzmiał w wykonaniu tego żeńskiego chóru nie tylko pięknie i profesjonalnie, ale przede wszystkim jako jeden z nielicznych miał charakter modlitwy. Umiejętność zachowania takiej atmosfery w warunkach radosnego Koncertu Galowego także świadczy o wielkim potencjale i umiejętnościach chóru, a słuchaczom przypomina także, że muzyka cerkiewna jest piękna, trudna, ale i zawsze jest też modlitwą.

Kontrastem dla kameralnego występu żeńskiego chóru była kolejna prezentacja tego wieczoru. Zespół Solistów „Rostov-Don Art Music” z Rostowa w Rosji wykonał utwór Pawła Czesnokowa „Błagosłowien Jesi Gospodi. Angielskij sobor”. Z radością, lekkością i przekonaniem, że I miejsce ex aequo w kategorii chórów parafialnych to nie tylko dowód uznania, ale i zobowiązanie do dalszej pracy. Publiczność niewątpliwie właśnie ten przekaz nagrodziła swoimi brawami.

Listę laureatów w kategorii chórów zawodowych podczas Koncertu Galowego otworzył Państwowy Chór Naddniestrzański z Tiraspola (Mołdawia). Konkurencja w kategorii profesjonalistów zawsze jest trudna i wymagająca, a widownia przesłuchań konkursowych nigdy do końca nie jest w stanie przewidzieć werdyktu jury. Tym razem goście z Naddniestrza zdobyli III nagrodę, ale nie umniejsza to niczego ich perfekcyjnym wykonaniom. Doskonałe piano to domena chórów zawodowych i największa trudność wśród amatorów. Chór z Tiraspola pokazał więc klasę wykonując m.in. „Błagosłowi, dusze” S. Rachmaninowa. Partię solową wykonała Anastasija Twierdochlib, a występ poprowadziła wyróżniona w tym roku dyrygentka Tatiana Twierdochleb.

Dymitr Bortniański został wybrany patronem akademickiego Chóru Kameralnego z Czernihowa (Ukraina). To bez wątpienia zobowiązuje, ale chórzyści tego zespołu doskonale sobie radzą w świecie zawodowców, co potwierdza zdobyte II miejsce. Iwan Bogdanow, najmłodszy spośród tegorocznych dyrygentów, otrzymał decyzją jury wyróżnienie, ale też swoją postawą wniósł dużo świeżości do prezentacji swego chóru. Podczas Gali chór wykonał Fragment Liturgii Kijowskiej Nikołaja Dileckiego oraz „Wieruju” Igora Strawińskiego. Oba utwory w różnych, niestandardowych ustawieniach wykonawców, a „Wieruju” zdecydowanie trudne interpretacyjnie, ale bezsprzecznie otwarte na ludzi, na wiernych. Całość sprawiła, że występ tego chóru był niezwykle dobrze przyjęty przez białostocką publiczność, ale dało się odczuć oczekiwanie na finał. Iwan Bogdanow to wyczuwał, zresztą podczas ogłoszenia wyników dało się odczuć, że miał wielką chęć zostać laureatem I miejsca – rozpalone ambicje to przecież domena młodych ludzi! To jury jednak przyznaje miejsca i w tym starciu tytanów jakby mówiło młodemu dyrygentowi: Jeszcze przyjdzie czas…

Tymczasem wielki finał XXXII MFMC „Hajnówka 2013” w Białymstoku rozpoczął laureat I miejsca w kategorii chórów zawodowych Akademicki Kameralny Chór Państwowej Filharmonii w Kostromie (Rosja) pod dyrekcją Aleksieja Mielkowa. Na początek chór wykonał „Tiebie pojem” – fragment Liturgii św. Jana Złotoustego S. Rachmaninowa, a potem z wielką mocą „Wsiemirnuju sławu” – koncert na dwa chóry W. Titowa. Oba utwory, fantastycznie wykonane, jakby uzupełniły występ poprzedniego chóru, powodując, że Koncert Galowy zafundował słuchaczom pełne spektrum wrażeń, emocji oraz możliwości wykonawczych w dziedzinie muzyki cerkiewnej.

Warty podkreślenia jest także fakt, że o I miejsce w prestiżowej kategorii zmagały się dwa chóry kameralne, przypominając, że o mocy i jakości wykonań nie decyduje liczba chórzystów. Suma talentów, pracy oraz wkładu kompozytorów i dyrygentów najwięcej emocji przynosi zawsze w finale finałów. Tym razem na scenie obok siebie stanęły trzy najlepsze chóry zawodowe. Najpierw życzenia – „Multi Ani Traiasca” – wyśpiewał chór mołdawski, następnie „Mnohaja lita” chór z Czernihowa. Całość dwukrotnie uświetnił tegoroczny laureat wykonując wspólnie z pozostałymi Patriarsze „Mnohaja leta”, którego wykonaniem pokierował oczywiście Aleksiej Mielkow. Potęga głosu, znakomita interpretacja i wielka radość laureatów oraz prawdziwa uczta dla słuchaczy.

Tym samym zakończyła się XXXII edycja Festiwalu, który w tym roku obok zmagań konkursowych przyniósł słuchaczom jeszcze dwa ważne wykonania: Koncert Inauguracyjny „Krzysztofowi Pendereckiemu – współcześni kompozytorzy” z okazji jubileuszu 80-lecia Krzysztofa Pendereckiego oraz pierwsze w Polsce wykonanie „Pasji według Św. Mateusza” autorstwa Metropolity Hilariona. Poza tym XXXII Festiwal to także koncerty w Warszawie, w tym roku dwa, w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. W. Lutosławskiego i tradycyjnie w Kościele Ewangelicko-Augsburskim, koncerty w Białowieży, Narwi, Bielsku Podlaskim i Michałowie. To Festiwal, który nieustannie „śpiewa w duszy” słuchaczy, wykonawców i organizatorów, którzy zapraszają już z rok na XXXIII edycję Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka” w Białymstoku.

Ogłoszenie wyników jest najbardziej oczekiwanym momentem każdej edycji Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka” w Białymstoku. W niedzielne popołudnie, kiedy nad Białymstokiem po kilku dniach niepogody znów zaświeciło słońce, w sali OiFP w napięciu wyczekiwano wyników tegorocznego konkursu. Najbardziej niecierpliwili się chórzyści i dyrygenci, ale też przybyli na tę uroczystość amatorzy muzyki cerkiewnej i liczne media.

Początek gali wręczenia nagród jak zwykle na „Festiwalu Śpiewającej Duszy” miał bardzo uroczysty charakter. „Gaude Mater Polonia” oraz Stichirę „Ziemle Russkaja” wspólnie wykonali zebrani w Sali chórzyści, a poprowadzili ich prof. Wioletta Miłkowska, dyrygent Chóru Komendy Wojewódzkiej Policji i Jurij Czerepuchin, dyrygent Chóru „Soniacznyj Strun” (oba chóry zostały laureatami pierwszych miejsc w swoich kategoriach).

Tradycyjnie wyniki odczytał festiwalowy duet dyrektora Festiwalu Mikołaja Buszki i przewodniczącego jury Romualda Twardowskiego. Ten drugi jak zwykle był oszczędny w słowach kierowanych do publiczności zgromadzonej w sali mówiąc, że słowa głównie wyraża poprzez nuty. Jednak każdemu laureatowi przekazał kilka, jak możemy się domyślać, cennych słów, a być może udzielił porad profesorskich.

Ogłoszenie zwycięzców i wręczenie nagród rozpoczęto od kategorii chórów parafialnych. W tej kategorii zdecydowanie najlepsi byli mężczyźni, ex aequo dwa pierwsze miejsca jury przyznało Chórowi Soboru Św. Apostoła Andrzeja z Kaliningradu pod dyrekcją Aleksieja Rodionowa i Zespołowi Solistów „Rostov-Don Art Music” z Rostowa w Rosji pod dyrekcją Michaiła Akimienko.

– Członkowie zespołu, którzy są profesjonalnymi solistami zdają sobie sprawę, że muzyka cerkiewna nie jest dochodowym biznesem. Mimo to poświęcają się muzyce, są gorącymi zwolennikami jej wykonywania. Tylko ci, którzy zdołają pokonywać życiowe trudności osiągną w życiu cel i właśnie udział w konkursie oraz nagroda Festiwalu przybliżają nas do tego celu – mówił Michaił Akimienko

Drugie i trzecie miejsce w tej kategorii zajęli, odpowiednio, Chór Cerkwii Uspeńskiej z Warszawy, którym dyrygował Łukasz Rejt i Katedralny Chór „Carmen” z Białegostoku pod dyrekcją Bożeny Bojaryn-Przybyły.

Kontynuując uroczystość wręczenia festiwalowych nagród, prowadzący zdecydowali się rozładować napięcie wśród chórów amatorskich świeckich. Zaczynając od najniższego stopnia podium przedstawiono laureata trzeciego miejsca: Chór Męski Towarzystwa Śpiewaczego „LIRA” z Warszawy pod dyrekcją Marcina Cmiela. W tej kategorii jury przyznało dwa miejsca drugie, ex aequo Młodzieżowemu Chórowi Kameralnemu „Eleos” z Ostroga na Ukrainie pod dyrekcją Oksany Denysiuk oraz Chórowi Męskiemu „Słowiki 60” im. Jana Szyrockiego ze Szczecina pod dyrekcją Grzegorza Handke. Najwyższy stopień podium zajął Chór Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku pod dyrekcją Wioletty Miłkowskiej.

Dyrygenci nagrodzonych chórów z dumą stali na festiwalowej scenie z radością witając i gratulując sukcesu kolejnym nagrodzonym uczestnikom.

Kolejną kategorią w której ogłoszono zwycięzców była kategoria chórów szkół muzycznych. Tym razem najlepszym okazał się Akademicki Chór „Soniacznyj Strum” z Nikołajewa na Ukrainie.

– Marzyliśmy o tej nagrodzie od początku, ale to były marzenia. Wiedzieliśmy jednak, że to jest konkurs na najwyższym poziomie, a za pierwszym razem na takich konkursach zazwyczaj nagród się nie wygrywa. Okazało się, że marzenia się spełniają – powiedział dyrygent Jurij Czerepuchin

W tej kategorii przyznano również po dwa drugie i trzecie miejsca ex aequo. Kameralny Chór Dziecięcej Szkoły Chóralnej nr 52 z Mieżdurieczenska w Rosji pod dyrekcją Jeleny Dulidbajewej i Kameralny Żeński Chór Koledżu Muzycznego z Lidy na Białorusi pod dyrekcją Ludmiły Piaseckiej (wyróżniona wśród dyrygentów tegorocznego festiwalu) otrzymały miejsca trzecie. Natomiast Kameralny Chór „Baltika” z Sosnowego Boru w Rosji pod dyrekcją Mariny Woronowskiej oraz Chór Szkoły Muzycznej „Sonet” z Grodna pod dyrekcją Żanny Cabienko otrzymały miejsca drugie.

W tym roku „Festiwal Śpiewającej Duszy” miał bardzo silną i liczną reprezentację chórów szkolnych oraz dziecięcych i młodzieżowych. Jak zaznaczył przewodniczący jury prof. Romuald Twardowski – Większa część z uczestników w przyszłości jako osoby dorosłe prawdopodobnie będzie śpiewało w różnych chórach zawodowych i amatorskich. Jest to pozytywne zjawisko dla festiwalu jak i rozwoju muzyki cerkiewnej na świecie.

W kategorii chórów dziecięco-młodzieżowych trzecie miejsce przyznano Dziecięcemu Chórowi „Raduga” z Tallina (Estonia) pod dyrekcją Natalli Kuzinej. Drugie miejsce zdobył Dziecięcy Chór Liceum Muzycznego im. Czipriana Porumbiesku z Kiszyniowa (Mołdawia) pod dyrekcją Ludmiły Polakow, która została również wyróżnioną dyrygentką festiwalu. W tej mocnej kategorii festiwalowe jury nie wyłoniło jednego zwycięzcy. Dwa pierwsze miejsca ex aequo przyznano Ludowej Kapeli Chóralnej „Zorinka” z Ternopola na Ukrainie pod dyrekcją Izydora i Andżeły Doskocz

– Oczywiście najważniejsze dla nas było uczestnictwo w tym pięknym festiwalu, ale mocno liczyliśmy na nagrodę. Cieszymy się tym bardziej, że jest to pierwsza nagroda. Już po występie czuliśmy, że mamy szansę, byliśmy zadowoleni z występu, dzieci to potwierdzały, były bardzo rozentuzjazmowane. Teraz nasze „akcje” jako chóru pójdą wysoko w górę ponieważ wiemy, że cieszy się on dobrą sławą i wielkim uznaniem środowisk muzycznych w całej Europie – mówili Izydor i Andżeła Doskocz

Pierwsze miejsce ex aequo w tej kategorii otrzymał także Chór Chłopięcy Praktyki Narodowej Akademii Muzycznej Ukrainy im. Piotra Czajkowskiego z Kijowa (Ukraina). Dyrygent chóru Ałła Szejko tuż po odebraniu nagrody mówiła:

– Bóg musiał docenić nasz trud. Przygotowywaliśmy się bardzo długo i sumiennie. Od lat słyszeliśmy o tym, że uczestniczą w tym konkursie tylko chóry na najwyższym poziomie. Stresująca była też myśl, że słucha nas tak znakomite, profesjonalne jury, które jest w stanie wyłapać każdą fałszywą nutę. Udało nam się – powiedziała Ałła Szejko

Ostatnią najbardziej prestiżową kategorią Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka” jest kategoria chórów zawodowych. Występujące na naszym Festiwalu chóry reprezentują najwyższy światowy poziom w dziedzinie muzyki cerkiewnej.

Tegoroczne jury postanowiło oprócz nagród głównych przyznać w tej kategorii wyróżnienie, które przypadło zespołowi pod nazwą Ensemble „QuattroVoce” z Białegostoku pod dyrekcją Marty Wróblewskiej.

Trzecie miejsce otrzymał Państwowy Chór Naddniestrzański z Tiraspola w Mołdawi pod dyrekcją Tatiany Twierdochleb

– Jest to bardzo motywująca nagroda, ponieważ ten chór tworzyłam od samego początku, praktycznie od zera. Cieszę się tym bardziej i chórzyści również, że wielu z nich nie jest profesjonalnymi śpiewakami – powiedziała T. Twierdochleb

Drugie miejsce w kategorii chórów zawodowych przyznano Akademickiemu Kameralnemu Chórowi im. Dymitra Bortniańskiego z Czernihowa na Ukrainie pod dyrekcją Iwana Bogdanowa

– Już jesienią dowiedzieliśmy się, że wystąpimy na tym znamienitym Festiwalu. Wiedziałem, że udział w nim jest prestiżem, byłem bardzo szczęśliwy, że wezmę udział w forum muzycznym, gdzie spotykają się najlepsi z najlepszych. Wyjeżdżając na Festiwal zostawiłem opis na swoim profilu internetowym „S nami Bog” (Bóg z nami), i rzeczywiście był z nami – powiedział Iwan Bogdanow

Najbardziej wyczekiwanym werdyktem jury było ogłoszenie zwycięzcy Festiwalu w kategorii chórów zawodowych. I chyba znając już innych laureatów, niewielu łudziło się, że decyzja jury będzie inna. Pierwsze miejsce w tej kategorii i tytuł wielkiego zwycięzcy zdobył Akademicki Kameralny Chór Państwowej Filharmonii z Kostromy w Rosji pod dyrekcją Aleksieja Mielkowa. Ten chór jest kameralny chyba tylko z nazwy, bo brzmieniem porusza jak nie jeden chór w dużym składzie – dało się słyszeć w foyer OiFP po występie na Koncercie Galowym.

– Do repertuaru włączyliśmy utwór Krzysztofa Pendereckiego, którego muzyka mi się niesamowicie spodobała, to był dobry znak. Jestem niesamowicie szczęśliwy, czujemy się jak mistrzowie. Mam nadzieję, że wystąpimy jeszcze w Białymstoku – mówił Aleksiej Mielkow

Jak i w poprzednich latach, jury festiwalu zdecydowało wyróżnić także dyrygentów. W tym roku na szczególną uwagę i uznanie zasłużyli:

Dyrygentka Dziecięcego Chóru Liceum Muzycznego im. Czipriana Porumbiesku z Kiszyniowa (Mołdawia) – Ludmiła Polakow, Dyrygent Akademickiego Kameralnego Chóru im. Dymitra Bortniańskiego z Czernihowa (Ukraina) – Iwan Bogdanowow, Dyrygentka Kameralnego Żeńskiego Chóru Koledżu Muzycznego z Lidy (Białoruś) – Ludmiła Piasecka, Dyrygentka Państwowego Chóru Naddniestrzańskiego z Tiraspola (Mołdawia) – Tatiana Twierdochleb.

Było też specjalne wyróżnienie. Dyplom za aktywną działalność na polu krzewienia kultury muzycznej w środowisku młodzieży Warszawy Jury przyznało Marcinowi Cmielowi, dyrygentowi Chóru Męskiego Towarzystwa Śpiewaczego „Lira” z Warszawy. – Jest to specjalne wyróżnienie, które mam nadzieję pomoże pokonywać codzienne trudności chóru. Bo sytuacja nie jest łatwa, chociażby zorganizowanie jednej próby jest wyzwaniem dla dyrygenta, który rzadko może liczyć na wsparcie z zewnątrz – powiedział inicjator wyróżnienia prof. Romuald Twardowski

Nieoczekiwanie dyrektor festiwalu Mikołaj Buszko na scenę poprosił Piotra Karpiuka. Mimo, że nie wszyscy wiedzieli jeszcze dlaczego, inni mogli tej osoby nie znać, ale przywitali Pana Karpiuka gorącymi owacjami. – Piotr Karpiuk przez wiele lat był członkiem zarządu Fundacji „Muzyka Cerkiewna”, ale jeszcze dłużej, bo od samego początku on i jego rodzina wspomagają organizację Festiwalu. Wybraliśmy specjalnie ten moment, bowiem w roku bieżącym Piotr Karpiuk jak zawsze opiekuje się chórem – powiedział dyrektor Buszko. Piotr Karpiuk jest również przewodnikiem turystycznym, specjalizującym się w wycieczkach po Puszczy Białowieskiej stąd też do pięknego bukietu kwiatów dołączony został niezwykły album „Puszcza Białowieska”, wydany w języku białoruskim i angielskim, z okazji 600-lecia ochrony obszaru Puszczy Białowieskiej.

– Przede wszystkim chciałbym podziękować Dyrektorowi i Fundacji „Muzyka Cerkiewna” za to, że zauważyli kilkadziesiąt lat mojej pracy – mówił Piotr Karpiuk. – Moje zaangażowanie to okazja, aby oczywiście przypominać sobie język rosyjski, ale najważniejsze jest, aby pełniąc rolę opiekuna chórów być też ojcem duchowym ich pobytu w Polsce, rozładowywać ich stres przed występem, przybliżyć historię miejsca, pokazać coś więcej. Przez wiele lat chóry, którymi się opiekowałem zdobywały pierwsze miejsca wśród chórów zawodowych – to dla mnie też wielka przyjemność i zaszczyt, bo czuję, że mogłem im w tym pomóc.

Posiedzenia Jury XXXI Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej – Hajnówka 2012
odbywającego się w dniach 15 – 19.05.2012 r. w Białymstoku Jury w składzie:1. prof. Romuald Twardowski – przewodniczący
2. Jerżan Dautow
3. prof. Łesia Dyczko
4. prof. Povilas Gylys
5. dr hab. Wioletta Miłkowska
6. ks. Jerzy Szurbak

po przesłuchaniu 22 chórów zgłoszonych do konkursu, przyznało następujące nagrody i miejsca:

Kategoria chórów parafialnych

III miejsce przyznano:

Chórowi Cerkiewnemu „Błahowist” z Kamieńca Podolskiego (Ukraina) pod dyr. Zinowija Jaropuda

II miejsce przyznano:

Dziecięcemu Chórowi Soboru p.w. Narodzenia Pańskiego z Kiszyniowa (Mołdawia) pod dyr. Fedory Burlac

I miejsce przyznano:

Chórowi Serbskiego Prawosławnego Towarzystwa Śpiewaczego „Vila” z Prijedor (Republika Serbska Bośni i Hercegowiny) pod dyr. Aljośy Novakovića

Kategoria chórów amatorskich świeckich

Dwa III miejsca ex aequo przyznano:

Chórowi „Daugava” z Daugavpils (Łotwa) pod dyr. Jevgenijsa Ustinskovsa

Wyrzyskiemu Chórowi Męskiemu z Wyrzyska (Polska) pod dyr. Piotra Jańczaka

II miejsce przyznano:

Młodzieżowemu Chórowi „Brevis” z Mińska (Białoruś) pod dyr. Swietłany Kuncewicz

Dwa I miejsca ex aequo przyznano:

Chórowi „Pro musica” Uniwersytetu Wileńskiego z Wilna (Litwa) pod dyr. Rasy Gelgotiene

Chórowi Akademickiemu Politechniki Warszawskiej z Warszawy (Polska) pod dyr. Dariusza Zimnickiego

Kategoria chórów dziecięco – młodzieżowych

III miejsce przyznano:

Żeńskiemu Chórowi X Liceum Ogólnokształcącego z Białegostoku (Polska) pod dyr. Anny Olszewskiej

II miejsce przyznano:

Chórowi Gimnazjum – College`u Sztuk Pięknych im. Achriemczyka z Mińska (Białoruś) pod dyr. Marii Lipnickiej

I miejsce przyznano:

Dziecięcemu Chórowi „Wiesnianka” z Moskwy (Rosja) pod dyr. Liubow Ałdakowej

Kategoria chórów profesjonalnych

III miejsce przyznano:

Gruzińskiemu Męskiemu Zespołowi „Didgori” z Tbilisi (Gruzja) pod dyr. Nikołoza Iwanaszwili

II miejsce przyznano:

Męskiemu Chórowi Państwowej Filharmonii Republiki Północnej Osetii – Ałanii z Władykaukazu (Rosja) pod dyr. Olgi Dżanajewej

Dwa I miejsca przyznano:

Kameralnemu Chórowi „Woskriesinnia” z Iwano – Frankowska (Ukraina) pod dyr. Wołodymyra Rudnickiego

Chórowi „Preludiu” Narodowego Centrum Sztuki z Bukaresztu (Rumunia) pod dyr. Voicu Enachescu

Ponadto Jury wyróżniło i przyznało nagrody następującym dyrygentom:

Annie Olszewskiej, dyrygentce Żeńskiego Chóru X Liceum Ogólnokształcącego z Białegostoku

Oldze Dżanajewej, dyrygentce Męskiego Chóru Państwowej Filharmonii Republiki Północnej Osetii – Ałanii z Władykaukazu (Rosja)

Fedorze Burlac, dyrygentce Dziecięcego Chóru Soboru p.w. Narodzenia Pańskiego z Kiszyniowa (Mołdawia)

Piotrowi Jańczakowi, dyrygentowi Wyrzyskiego Chóru Męskiego z Wyrzyska

Dyplom szczególnego uznania za propagowanie muzyki cerkiewnej w Izraelu, Jury przyznaje Kameralnemu Chórowi „Musica Aeterna” z Jerozolimy pod dyr. Ilji Płotkina.

W ocenie Jury poziom tegorocznego Festiwalu jest bardzo wysoki. Niezwykle zadowalająca jest różnorodność zespołów w nim uczestniczących. Repertuar muzyki cerkiewnej jest popularny zarówno wśród chórów dziecięcych, młodzieżowych, jak też akademickich i zawodowych. Ogromnie cieszy fakt udziału szerokiej rzeszy publiczności podczas wszystkich dni przesłuchań konkursowych. Świadczy to o niezwykle ważnej roli Festiwalu, który jak co roku, stał się płaszczyzną porozumienia pokoleń, kultur i narodów.

Jury składa serdeczne podziękowania Organizatorom za niezwykły wysiłek włożony w realizację kolejnej edycji Festiwalu, a w szczególności jego Dyrektorowi – Panu Mikołajowi Buszko oraz Dyrektor Biura Organizacyjnego – Pani Irenie Parfieniuk.

Miło nam, że XXXI Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej – „Hajnówka 2012” cieszy się akceptacją i życzliwym wsparciem najwyższych władz państwowych, miejskich i wojewódzkich, a także mediów oraz innych instytucji.

 

„Pasja według Świętego Mateusza” to jeden z ważniejszych punktów programu tegorocznego Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka”. Publiczność, która tłumnie przybyła na koncert gromkimi brawami przywitała solistów, narratorkę Ludmiłe Możejko, orkiestrę smyczkową i Chór Kameralny Państwowej Instytucji Kultury „Grodnienskaja Kapełła” kierowanej przez Władimira Bormotowa, co świadczy o tym, że był to gorąco oczekiwany koncert. Wykonawcy nie zawiedli, świetny sopran Maryny Gorowoj i baryton Władimira Gorowoja dopełniały całości wykonania utworu Metropolity Hilariona. Było to pierwsze w Polsce wykonanie tego utworu. Ewangeliczna opowieść o życiu, cierpieniu, śmierci i cudownym zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. Cudowny spektakl autorstwa znakomitego kompozytora, teologa i filozofa cerkwi prawosławnej. Wykonanie muzyczne jednego z najbardziej popularnych fragmentów Pisma Świętego było na tyle przejmujące i absorbujące, że trudno było nie ulec emocjom, które wywoływały kolejno odczytywane fragmenty Ewangelii, zapraszając do swego świata, do kontemplacji, do modlitwy. Koncert był też unikalny z racji niestandardowego jak dla Festiwalu, połączenia chóru i orkiestry. Udział instrumentów spowodował bowiem, że koncert zyskał niezwykłą moc, wprowadzał słuchaczy w przestrzeń uniwersalną, którą wyznacza historia muzyki i kultury. Chór do koncertu przygotowała jego dyrygentka, obecna na sali Larysa Ikonnikowa, a całością dyrygował Władimir Bormotow.

 

Ostatni dzień przesłuchań konkursowych, coraz większe emocje wśród chórów czekających na werdykt i stres tych, którzy jeszcze czekali na swój występ. Ale równo o godz. 16.00 festiwalowa maszyna ruszyła i teraz wszystko zależało od chórzystów i dyrygentów, którzy swoje „wielogłosowe instrumenty” mieli poprowadzić. I prowadzili.

Jako pierwszy wystąpił Chór Męski Towarzystwa Śpiewaczego „Lira”. Zresztą nie po raz pierwszy na naszym Festiwalu. Znali już jury, znali salę, w której zaśpiewali, a to z pewnością było atutem. Jak zaznaczył wiceprezes Towarzystwa Śpiewaczego Jakub Kowalczyk, czują, że jest im trochę trudniej, bo nie są prawosławni, a tym samym są mniej osłuchani z muzyką cerkiewną i obyci z tekstem liturgicznym. Chór rozpoczął od utworów prostszych muzycznie: „Jedinorodnyj Synie” i „Razbojnik błagorozumnago”, przeszli do utworów czterogłosowych „Sie nynie” i „Dostojno Jest”, a zakończyli radosnym, głośnym „Radujtiesia prawiednii” Maksyma Berezowskogo.

Kolejny uczestnik ostatniego dnia konkursowych przesłuchań to „Baltika” Dziewczęcy Chór z Sosnowego Boru w Rosji. Utalentowane dziewczęta, uczennice Dziecięcej Szkoły Sztuki dały niezwykły koncert. Tuż po występie żywo omawiały swoje szanse, pomyłki i najmocniejsze jego punkty. Ponad trzydzieści dziewcząt rozpoczęło koncert i zakończyło go utworami klasyków Pawła Czesnokowa „Swietie tichij” i Aleksandra Archangielskiego „Chieruwimskaja pieśń”, którego utwory wykonują prawie na każdym swoim koncercie. Jak powiedziała dyrygent, Marina Woronowskaja wchodzi on do ich panteonu złotych kompozytorów, którego utwory darzą wielkim szacunkiem i sympatią. Kameralny Chór „Baltika” jest jak duża rodzina, ponieważ w jego skład wchodzą absolwenci Dziecięcej Szkoły Sztuki, nauczyciele oraz dzieci jednych i drugich.

Kolejny uczestnik przesłuchań to zespół, który jest kwartetem, ale specjalnie na potrzeby MFMC „Hajnówka” poprosili o wsparcie swoich przyjaciół i wystąpili jako oktet. Jest to jedyny zawodowy zespół wokalny, oprócz chóru OiFP, działającym w Białymstoku. Mowa o Ensamble „Quattro Voce”. W jego skład wchodzą zawodowi soliści, zarówno wyznawcy prawosławia, jak i katolicy. Członkowie zespołu w Festiwalu widzą przede wszystkim możliwość rozwoju, dzięki zdobytemu doświadczeniu.

– Obserwacja i słuchanie chórów zawsze daje coś muzykom, jest to doskonała możliwość obcowania z wykonawcami z rożnych stron świata, wysłuchania przeróżnych interpretacji – powiedziała dyrygent Marta Wróblewska.

Naddniestrze przeciętnemu Europejczykowi nie kojarzy się z niczym, a jeżeli już, to ze zbuntowaną republiką, której istnienie na arenie międzynarodowej uznała dotąd tylko Abchazja i Osetia Południowa. W Białymstoku mieliśmy cudowną okazję poznać część jego kultury muzycznej. Państwowy Chór Naddniestrzanski z Tiraspola z pewnością pozostawił dobre wrażenie na słuchaczach, pozwalając im delektować się świetnym wykonaniem utworów muzyki cerkiewnej. Swoją przygodę z muzyką cerkiewną rozpoczął od Siergieja Rachmaninowa i dotychczas wyśpiewał już wszystkie jego utwory muzyki cerkiewnej – powiedziała dyrygent Tatiana Twierdochleb.

Chór zaśpiewał kompozycje znanych naszemu Festiwalowi twórców, m.in. Nikolaja Lysenko, Romualda Twardowskiego, Siergieja Rachmaninowa, którego „Blogosłowi, dusze” wykonał z solistką Anastasiją Twierdochlib, której należą się osobne słowa uznania. Wysoka klasa chóru, estetyka śpiewu i zachowania na scenie potwierdzają, że „Festiwal Śpiewającej Duszy” proponuje słuchaczom muzykę i wykonawców najwyższej klasy. Jeżeli tak smakuje Mołdawia, tak szumi wiatr regionu Naddniestrza, a pobyt tam pozostawia ciepło w duszy człowieka, jakie pozostawił chór w słuchaczach… to bez mrugnięcia polecamy wizytę w tym mało znanym kraju i obcowanie z jego muzyką.

Uczestnictwo chórów zawodowych w festiwalu można porównać do obrony pracy naukowej na Uniwersytecie. Po przeprawie przez liczne sesje egzaminacyjne i seminaria dochodzimy do finału, zostaje już tylko wykonać ostatni krok. W przypadku Festiwalu – zaśpiewać na najwyższym poziomie i zdobyć potwierdzenie swoich umiejętności w postaci uznania kadry profesorskiej, czyli jury Festiwalu.

Kolejnym zawodowym chórem, który cieszył dusze i radował serca słuchaczy był Akademicki Kameralny Chór im. Dymitra Bortniańskiego z Czernihowa. Młody dyrygent Iwan Bogdanow ma zaledwie 27 lat, ale doskonale radził sobie z nastrojonym wcześniej przez liczne próby i sprawdzonym na koncertach chórem. Jego zasługi zostały docenione przez ukraińskie władze, które nadały mu status chóru akademickiego. Bardzo emocjonalne wykonanie programu konkursowego wywołało żywy aplauz. Publiczność długimi brawami podziękowała chórowi za występ.

Chór w minionym roku uwiecznił na płycie trzydzieści pięć koncertów Dymitra Bortniańskiego, który jest jego patronem. Chociaż wykonują muzykę wszystkich gatunków i stylów, to osobliwe miejsce zajmuje w ich repertuarze muzyka cerkiewna.

– Jestem osobą wierzącą i ta muzyka naprawdę dociera do najgłębszych zakamarków duszy człowieka, zresztą uważam, że ta muzyka to są wyżyny jakich można dosięgnąć w muzyce – powiedział dyrygent Iwan Bogdanow i dodał: – O „Festiwalu Śpiewającej Duszy” mówi się w całym Kijowie tylko w superlatywach. Najlepszy festiwal chóralny w Polsce i najwyższy poziom festiwali muzyki cerkiewnej w ogóle.

Festiwalowe zmagania konkursowe zakończył kolejny zawodowy chór. Akademicki Kameralny Chór Państwowej Filharmonii z Kostromy w Rosji. Laureat prestiżowego rosyjskiego konkursu dyrygentów chóralnych Aleksiej Mielnikow poprowadził podopiecznych przez repertuar, w którym znalazły się min. XVII wieczny „Blażen muż”, „Tiebie pojem” Siergieja Rachmaninowa fragment z Liturgii św. Jana Złotoustego czy „Błażenny” Metropolity Hilariona, którego „Pasję wg św. Mateusza” również usłyszeliśmy na scenie naszego Festiwalu, tuż po zakończeniu przesłuchań konkursowych.

Występ chóru z Kostromy poruszył powietrze w sali, które drżało pobudzane dźwięcznymi głosami chórzystów. Emocje publiczności również zagrały, poruszane kolejnymi wykonaniami gości z Rosji. Występ był bardzo energiczny i udany. Pięknie zagrały wszystkie głosy jakimi dysponuje chór. Profesjonalizm wykonań było też widać w spokoju i pewności wykonań konkursowego programu.

Chóry dziecięce i młodzieżowe, które stanowiły większą cześć wykonawców drugiego dnia przesłuchań Festiwalu Śpiewającej Duszy wniosły świeżość i energię do Sali OiFP przy Podleśnej.

Przesłuchania rozpoczął Dziecięcy Chór „Raduga” z Tallina. Młodymi wykonawcami dyrygowały Natalia Kuzina i Jelena Arłowa. Chór składający się z dwudziestu pięciu dziewcząt i czterech chłopców wykonał siedem utworów, kończąc swój występ zaśpiewali bizantyjski i znamienny raspiew Tropar Paschi Christos Woskresie w języku greckim. Występ dzieci z Tallina można zaliczyć do udanych, utwory były wykonane poprawnie, z dużym zaangażowaniem. Osiem lat temu udział w Festiwalu wzięła starsza grupa chóru.

– Pozostało w naszej pamięci bardzo dużo dobrych wspomnień z tego pobytu. Bardzo chcieliśmy przyjechać w tym roku, licząc oczywiście na to, że usłyszymy tu dużo różnych i oczywiście dobrych wykonań – powiedziała dyrygent Natalia Kuzina. – Chór w przeciągu ostatniego roku przygotowywał się do wykonań muzyki cerkiewnej śpiewając w cerkwiach i monastyrach. Mimo, że jesteśmy świeckim chórem nasze dzieci bardzo lubią wykonywać utwory muzyki cerkiewnej – dodała N. Kuzina.

Kolejna w programie była Ludowa Kapela Chóralna „Zorinka” z Ternopola na Ukrainie pod dyrekcją Izydora Doskocza i jego żony Andżeli Doskocz. Pięknie wykonał przygotowane utwory, nie forsował dźwiękiem, szczególnie udane były partie piano. Jak na ludową Kapelę Chóralną przystało większość utworów wykonali w ojczystym języku. Wśród nich „Ispołnienije wsiech błagich” współczesnego kompozytora Michaiła Szucha.

– Śpiewamy przede wszystkim dobrą muzykę, a dobra muzyka to w pierwszej kolejności muzyka cerkiewna, dalej jest folklor i dopiero za nimi klasyka – powiedział dyrygent Izydor Doskocz.

Chór w swoim repertuarze ma sto pięćdziesiąt utworów, zaczynając od epoki odrodzenia kończąc na współczesnych kompozytorach. Nasi goście z Ternopola zaznaczyli, że organizacyjnie koncerty naszego Festiwalu przygotowane są na najwyższym poziomie. Z wielu europejskich festiwali na których występowali warunki w postaci sali i atmosfery wyróżniają białostocki Festiwal.

– Od kilku lat wybieraliśmy się i przygotowywaliśmy na ten festiwal, ale uważaliśmy, że nie dorośliśmy jeszcze do jego poziomu. W tym roku uznaliśmy, że jesteśmy gotowi i właśnie spełniło się jedno z naszych marzeń – mówił dyrygent Izydor Doskocz.

Dziecięcy Chór Liceum Muzycznego im. Czipriana Porumbiesku z Kiszyniowa zaprezentował się w tym dniu jako trzeci, a znakomita dyrygentka Ludmiła Polakow to, według ks. Jerzego Szurbaka, pretendentka do tytułu najlepszej dyrygentki Festiwalu. Chór wykonał utwory w języku rumuńskim, jak i greckim. Również kompozytorzy włączeni do repertuaru to głównie Mołdawianie. Chór celowo chciał przybliżyć festiwalowej publiczności twórczość swoich rodaków. Występ dzieci i młodzieży z Kiszyniowa możemy określić jako znakomity. Chór z Kiszyniowa pragnął choć przez chwilę znaleźć się w bajce dlatego przyjechał na MFMC „Hajnówka” w Białymstoku.

– Jedna z moich absolwentek, Diana Droguca, była na tym festiwalu dwukrotnie. To co opowiadała i jak opowiadała o atmosferze, organizacji i poziomie artystycznym tego przedsięwzięcia zainspirowało nas i nie dawało spokoju. Opowieści te brzmiały jak bajka, dlatego musieliśmy spróbować i właśnie nasze marzenie się spełnia – powiedziała dyrygentka Ludmiła Polakow.

Praca z dziećmi i młodzieżą rządzi się swoimi prawami. Dlatego też dyrygentka Ałła Szejko poprowadziła Chór Chłopięcy Wydziału Praktyki Narodowej Akademii Muzycznej Ukrainy im. Piotra Czajkowskiego z Kijowa bez partytury, a chór w trakcie występu także nie korzystał z nut.

– Jest to bardzo ważne w bezpośrednim kontakcie wzrokowym dyrygenta i chórzystów – zauważyła Ałła Szejko.

Koncert rozpoczęli od paschalnego koncertu Dymitra Bortniańskiego wykonując „Koncert Nr 34”, a zakończyli utworem Pawła Czesnokowa „Jedinorodnyj Synie”, do którego libretto napisał cesarz Justynian w V wieku naszej ery.

– Chór wystąpił w niepełnym składzie, ponieważ na Ukrainie właśnie trwają egzaminy na wyższe uczelnie muzyczne i starsi chórzyści musieli zostać na miejscu – przyznała dyrygentka.

Około osiemdziesięciu procent repertuaru chóru to muzyka cerkiewna. Wykonują też utwory świeckie głównie we współpracy z Orkiestrą Państwowego Radia Ukrainy. Chór wykonał między innymi utwór autorstwa prof. Łesi Dyczko, wieloletniego członka jury Festiwalu, po której twórczość chętnie sięgają.

– Zawsze się obawiam wykonując utwór, którego autor siedzi w sali, jest to stresująca sytuacja, – mówiła Ałła Szejko – ale jak pokazuje doświadczenie moje i mojego męża, który również jest dyrygentem, często sami autorzy w trakcie wykonania odkrywają coś nowego dla siebie i to jest motywujące.

Chór szkoły muzycznej „Sonet” z Grodna to kolejni wykonawcy występujący bez partytury. Niezwykle sprawna ręka dyrygentki Żanny Cabienko spowodowała, że muzyka w wykonaniu chóru wręcz płynęła. Nie byłoby to możliwe bez doskonałego przygotowania muzycznego oraz faktu, że chór tworzy niezwykle uzdolniona młodzież. Dziewczęta pięknie łączyły frazy, co nadaje muzyce subtelności, a dzięki temu możemy głębiej ją odczuwać.

– Dzieci w chórze się zmieniają i z każdym pokoleniem dążymy do zdobywania nowych szczytów, a z każdym zdobytym rodzi się pragnienie, żeby iść jeszcze wyżej – mówi o swoim chórze dyrygent Żanna Cabienko.

Chór w swojej twórczości stara się wyszukiwać mało znanych kompozytorów, mniej popularnych. Udaje się to dzięki uczestnictwu w festiwalach czy dzięki wizytom w monastyrach. Takim był też repertuar konkursowy chóru z Grodna.

– Klasycy są tak często śpiewani przez przeróżne chóry, że często trudno jest zaśpiewać inaczej i lepiej od profesjonalnych chórów – powiedziała dyrygent Ż. Cabienko.

Kolejnym uczestnikiem przesłuchań konkursowych „Festiwalu Śpiewającej Duszy” był Chór Mieszany „Slavonick Sounds” z Sofii, jedyny tego dnia chór z kategorii chórów amatorskich świeckich. W odróżnieniu od poprzedników były to w większości starsze osoby dorosłe. Chór szczególną uwagę przywiązuje do pieśni wywodzących się z bułgarskiego folkloru. Choć dyrygentem chóru od początku jego istnienia jest Milen Iwanow, to w trakcie przesłuchań konkursowych chórem dyrygowała Mirella Minczewa. Wyczuwalna i słyszalna była znacząca różnica w poziomie wykonania w porównaniu do poprzedników. Jednak mieszanie w czasie przesłuchań konkursowych chórów różnych kategorii jest tym, co chwalą sobie uczestnicy Festiwalu. Koncerty zyskują na atrakcyjności, nie są monotonne i nie wprowadzają atmosfery akademickiej, poza tym chóry (zwłaszcza słabsze) mają lepsze możliwości porównania poziomów wykonań czy znalezienia inspiracji często w najmniej oczekiwanych momentach.

Kolejnym chórem z Białorusi tego dnia przesłuchań był Kameralny Chór Koledżu Muzycznego z Lidy. Dyrygent Ludmiła Piaseckaja również pokazała klasę tego dnia, znakomicie prowadząc chór bez partytury. Brzmienie było wyjątkowo piękne, głosy chórzystów tworzyły jeden harmonijny instrument. W większości wykonali utwory klasyków muzyki cerkiewnej Aleksandra Archangielskiego, Dymitra Bortniańskiego, Pawła Czesnokowa, ale też kompozycję znakomitej współczesnej kompozytorki Iriny Denisowej, która przygotowała utwór na inaugurację tegorocznego festiwalu w ramach jubileuszowego koncertu ”Krzysztofowi Pendereckiemu – współcześni kompozytorzy”. Jak powiedziała dyrygentka Ludmiła Piaseckaja utwory I. Denisowej są „wypłakane”.

– Bardzo lubimy jej utwory, jest ona bardzo uduchowiona, jej ciężki los sprawił, że te utwory płyną prosto z duszy – mówiła dyrygentka, uczennica znakomitego dyrygenta Wiktora Rowdo, wielokrotnego uczestnika i członka jury Festiwalu.

Akademicki Chór „Soniacznyj Strum” z Nikołajewa zaśpiewał bardzo dobry koncert, jedyną uwagą może być lekkie forsowanie sopranów co przesterowywało nieco dźwięk. Dyrygent Jurij Czerepuchin pracuje w ramach tego chóru głównie z osobami dorosłymi. Nikołajewski chór jako kolejny tego dnia sięgnął po kompozycję Michaiła Szucha tym razem była to „Molitwa ko Swiatoj Trojce”.

– Tej modlitwy jeszcze nikt na Festiwalu nie wykonał, więc jest to jeszcze bardzo świeża kompozycja, która doczeka się jeszcze wielu wykonań i mam nadzieję, że nie tylko na naszym Festiwalu – powiedział ks. Jerzy Szurbak wieloletni członek jury „Festiwalu Śpiewającej Duszy”. W repertuarze koncertu znalazł się też utwór Łesi Dyczko „Otcze nasz”, co jest zupełnie zrozumiałe, o ile chór często sięga po jej kompozycje, a sama nazwa chóru „Soniacznyj Strum” to tytuł jednego z utworów kompozytorki. Chórzyści z Nikołajewa wykonują też utwory klasyczne i ludowe, ale najważniejsze są utwory muzyki cerkiewnej.

– Wraz z wiekiem człowiek zaczyna dostrzegać i rozumieć, że to co niosą ze sobą utwory muzyki cerkiewnej, to o czym mówią i jak mówią znaczy dużo więcej niż utwory, które mówią o miłości kobiety i mężczyzny – powiedział dyrygent Jurij Czerepuchin

Kolejny dzień przesłuchań w sobotę 25 maja o godz. 16:00. Dodatkowo zapraszamy na włączone do programu Festiwalu w ostatniej chwili, po długich staraniach organizatorów, pierwsze w Polsce wykonanie „Pasji św. Mateusza” (Strasti po Matwieju) Metropolity Hilariona (Alfiejewa). Wykonawcami będą Soliści, Chór Kameralny oraz Orkiestra „Grodnienskiej Kapełły” (Białoruś). Koncert rozpocznie się o 20:00.

 

Rozpoczęliśmy pierwszy dzień przesłuchań. W tym roku podczas XXXII Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka 2013” w Białymstoku wystąpią dwadzieścia dwa chóry z Polski, Rosji, Ukrainy, Białorusi, Estonii, Mołdawii, Bułgarii.

W trudnej roli rozpoczynającego festiwal był Chór Soboru Św. Apostoła Andrzeja z Kaliningradu w Rosji. Występ tego męskiego oktetu był bardzo muzykalny. Wykonali między innymi utwór Żitnikowa w opracowaniu G. Smirnowa „Sud nad Christom”, który po raz pierwszy zabrzmiał w festiwalowej sali OiFP.

Chór Cerkwi Uśpieńskiej z Warszawy na scenę festiwalową wszedł jako drugi i wywarł niewątpliwe dobre wrażenie na zebranej w sali publiczności. Jest to jeden z trzech chórów działających przy wspomnianej cerkwi, ponieważ w ostatnich latach znacząco powiększyła się liczba wiernych tej parafii, w dużej mierze za sprawą imigrantów z Ukrainy.

– Chórzyści z Uśpieńskiej Cerkwi, którzy w tym roku zaśpiewali w Białymstoku, wykonują głównie muzykę cerkiewną podczas nabożeństw, ślubów, bardzo rzadko występują poza cerkwią na festiwalach czy koncertach – powiedział Łukasz Rejt, dyrygent.

Mówiąc o tym chórze warto wspomnieć, że jest to drugie pokolenie „Festiwalu Śpiewającej Duszy”. Wcześniej przez wiele lat ojciec Łukasza Rejta śpiewał w ukraińskim chórze „Żurawli”, który jest laureatem naszego festiwalu, a obecnie Łukasz Rejt kontynuuje rodzinne tradycje.

– Udział w MFMC „Hajnówka” w Białymstoku to wielkie przeżycie i ogromny zaszczyt, ponieważ jest to najważniejszy festiwal muzyki cerkiewnej na świecie – powiedział dyrygent. – Poza tym jest to świetna okazja do spotkań i zdobywania nowych doświadczeń muzycznych – dodał.

Chór popularyzuje również muzykę cerkiewną poprzez telewizję. Wykonali kilka utworów na potrzeby jednego z popularnych seriali TVP. Oprócz cerkiewnej i koncertowej, chór zajmuje się też działalnością wydawniczą. Mają na swoim koncie dwie płyty CD, pierwsza z utworami muzyki cerkiewnej, na drugiej znalazły się ukraińskie kolędy.

Kolejnym uczestnikiem przesłuchań konkursowych był Katedralny Chór „Carmen” z Białegostoku, który istnieje od 25 lat i po raz trzeci występował na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka”. Od 17 lat jego dyrygentem jest Bożena Bojaryn-Przybyła, która pracuje z chórem samodzielnie. A nie jest to łatwa praca, o ile w zespole występuje duża rotacja wykonawców.

– Każda muzyka jest muzyką rozwojową dla chóru, a dla nas jako chóru kościelnego muzyka cerkiewna jest bardzo bliska. Również słuchamy tej muzyki, kiedy jest to tylko możliwe przychodzimy na przesłuchania festiwalowe. Trudniejsze niż wykonanie w naszym przypadku jest szukanie repertuaru, do którego nie mam otwartego dostępu, ale z pomocą przychodzą znajomi, którzy są wyznania prawosławnego i wykonują muzykę cerkiewną – powiedziała dyrygent Bożena Bojaryn-Przybyła

Chór zaśpiewał między innymi dwa koncerty paschalne Aliaksieja Turankowa „Torżestwujtie dnieś” i „Da woskresniet Bog” Dymitra Bortniańskiego. Występ chóru został bardzo dobrze przyjęty przez publiczność festiwalu, która w przerwie nie szczędziła ciepłych słów pod jego adresem.

W kategorii chórów parafialnych jako kolejny wystąpił Zespół Solistów „Rostov-Don Art Music” z Rostowa w Rosji. Chór wykonał utwory z różnych okresów i różnych stylistyk. Poczynając z dawnej gruzińskiej pieśni cerkiewnej z przełomu XIV-XV wieku, kończąc na współczesnych kompozytorach, a wśród nich znalazły się utwory: Romualda Twardowskiego, przewodniczącego jury (Sie nynie) i Jurija Maszina (Chorowaja freska, Dusze moja). Soliści postarali się, aby program był wszechstronny i różnorodny, co niewątpliwie sprawiło, że występ chóru był niezwykle interesujący. Poziom wykonania również nie pozostawiał wiele do życzenia, co nie powinno dziwić, bo zespół tworzą absolwenci i wykładowcy Państwowego Rostowskiego Konserwatorium.

Jednak to, że w skład chóru wchodzą profesjonaliści stwarza inne problemy. Jak podkreśla dyrygent Michaił Akimienko, chórzyści nie muszą uczyć się nut i innych podstaw muzyki, ale każdy z nas widzi muzykę trochę inaczej, mamy różne koncepcje. Poza tym wszyscy są doświadczonymi solistami, osobowościami, z którymi trzeba się porozumieć.

Zespół Solistów „Rostov-Don Art Music” chce się rozwijać jako zespół, który zawodowo mógłby w przyszłości zająć się tylko śpiewem. Chórzyści zdają sobie sprawę, że nie jest to łatwe ani w Rosji, ani każdym innym miejscu na świecie, ale wierzą, że występ na „Festiwalu Śpiewającej Duszy” będzie tym krokiem, który pozwoli zrealizować to marzenie.

Kameralny Chór Dziecięcej Szkoły Chóralnej Nr 52 z Mieżdurieczenska w Rosji to młody zespół, założony w 2011 roku. W górniczej miejscowości, w której chór prowadzi działalność kulturalną nie ma teatru czy filharmonii, ale działa Szkoła Chóralna, której jedną z pierwszych absolwentek jest dyrygentka chóru Jelena Dulidbajewa, obecnie wykładowca tej szkoły.

– W ciągu dnia chórzyści wydobywają węgiel, wieczorem oddają się muzyce -żartuje dyrygentka. Żeby wziąć udział w festiwalu pokonali pięć tysięcy kilometrów i jak podkreślają nie byłoby to możliwe, żeby nie pomoc organizatorów – Fundacji „Muzyka Cerkiewna”.

– Marzenia się spełniają i udział w festiwalu w Białymstoku jest jednym z nich – powiedziała Jelena Dulidbajewa.

Chór wykonał typowo koncertowe utwory muzyki cerkiewnej. Wśród nich „Nynie otpuszczajeszi”, jednego z ulubionych kompozytorów chóru, Siergieja Tołstokulakowa, który również mieszka na Syberii w miejscowości Novokuźnieck.

– Poprzez śpiew objawia się dusza Ukraińca, dlatego z tak wielkim zaangażowaniem i ochotą członkowie chóru oddają się jego działalności – powiedziała Oksana Denysiuk, dyrygentka Młodzieżowego Chóru Kameralnego „Eleos” z miasta Ostrog na Ukrainie, który wystąpił w kategorii chóry amatorskie świeckie. Tylko część chórzystów posiada muzyczne wykształcenie, ale nie jest to odczuwalne w pracy, ponieważ chęć śpiewania jest w nich tak duża, że zaczyna śpiewać dusza – dodaje dyrygent O. Denysiuk. Bardzo ważne jest wzajemne zrozumienie, którego w tym chórze, jak mówią członkowie, nie brakuje, zresztą atmosfera jest bardziej rodzinna niż instytucjonalna. Znają się doskonale, co było widać i słychać ze sceny podczas ich występu.

Kolejny uczestnik przesłuchań konkursowych, Chór Męski „Słowiki 60” im. Jana Szyrockiego ze Szczecina, rozpoczął swoją przygodę ze śpiewem w latach 60 i 70 minionego wieku jako młodzi chłopcy, ale wielu z nich przechodząc okres mutacji głosu zawiesiło swoją działalność śpiewaczą, co zresztą jest naturalne. Jednak jak opowiadają nie zaprzestali spotkań towarzyskich z kolegami z chóru. Po wielu latach uznali, że miłym gestem w stosunku do młodych kolegów z obecnych słowików byłoby przygotowanie kilku utworów na jubileusz 50-lecia chóru. Seniorzy tego chóru spotkali się aby popracować nad utworami, tak też narodził sie Chór Męski „Słowiki 60”, który działa już od 5 lat i planuje dalej się rozwijać.

Jak się dowiedzieliśmy od dyrygenta Grzegorza Handke chór jest na etapie nagrywania płyty z utworami religijnymi muzyki wschodniej i zachodniej. Chór, tylko samych utworów muzyki cerkiewnej na chór męski, posiada w swojej bibliotece około 300. Koncert w ramach przesłuchań festiwalowych chór w całości zadedykował pamięci ich zmarłemu przed tygodniem koledze.

Chór Komendy Wojewódzkiej Policji kiedy tylko rozpoczął występ wywołał zainteresowanie innych chórzystów biorących udział w przesłuchaniach. Jeden z nich powiedział: to niemożliwe, to nie są policjanci. I rzeczywiście nie wszyscy są policjantami, są wśród nich także ich rodziny i przyjaciele. Z pewnością wiele wnosi osoba dyrygentki Wioletty Miłkowskiej, która z chórem pracuje od ośmiu lat. Niezwykle wprawną ręką poprowadziła koncert, w którym niewątpliwie wartym podkreślenia był występ solistki. Po występie dyrektor festiwalu przed zebraną publicznością i chórem wręczył Pani profesor bukiet kwiatów, ogłaszając publicznie o jej prezydenckiej nominacji profesorskiej. Festiwalowa publiczność nagrodziła panią profesor gromkimi brawami oraz zaśpiewano „Mnogaja leta” na jej cześć. Chór wykonał utwory zarówno klasyków jak „Błażen Muż” Siergieja Rachmaninowa, jak i współczesnych kompozytorów obecnych w sali, „Otcze nasz” Łesi Dyczko i „Carice moja” Romualda Twardowskiego. Pragniemy przypomnieć, że Pani Profesor Wioletta Miłkowska zasiadała w jury MFMC „Hajnówka”.

 

XXXII Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej
„Hajnówka 2013” w Białymstoku

Rozpoczęliśmy tradycyjnie od „Gaude Mater Polonia” oraz Stichiry „Ziemle Russkaja”, dalej już było niezwykle i niepowtarzalnie. Koncert Inauguracyjny poświęcony był wybitnemu kompozytorowi, wieloletniemu przyjacielowi festiwalu, osobie która od lat obejmuje patronatem artystycznym „Festiwal Śpiewającej Duszy”, Krzysztofowi Pendereckiemu. Maestro w tym roku obchodzi jubileusz 80-lecia. Chcąc uczcić to wydarzenie, wybitni współcześni kompozytorzy z Polski, Ukrainy, Rosji, Białorusi, Macedonii i Mołdawii, z których większość była obecna podczas inauguracyjnego koncertu, przygotowali utwory muzyki cerkiewnej specjalnie na tę okazję. Koncert pod hasłem „Krzysztofowi Pendereckiemu – współcześni kompozytorzy” wykonał Chór Studentów Państwowego  Konserwatorium im. N. A. Rimskiego – Korsakowa z St. Petersburga (Rosja) – Laureat Festiwalu.

Organizacja tego niepowtarzalnego przedsięwzięcia była ogromnym wyzwaniem i wymagała dużego zaangażowania wielu ludzi, w tym również prof. Krzysztofa Pendereckiego, który przygotował na tę okazję, cerkiewną wersję Psalmu 130 z oratorium „Siedem bram Jerozolimy” – „Iz głubiny wozzwach”.

Obecność maestro Krzysztofa Pendereckiego możemy odebrać jako potwierdzenie uznania dla festiwalu i szacunku dla pracy organizatorskiej Fundacji „Muzyka Cerkiewna”, jak i Biura Organizacyjnego Festiwalu. Mikołaj Buszko mówił – Cieszy nas ciepłe przyjęcie przez jubilata prezentu w postaci koncertu, który wymyśliłem i doprowadziłem do realizacji dzięki przychylności kompozytorów i pomocy współpracowników.

Jak podkreślił po koncercie sam Krzysztof Penderecki, udział w Festiwalu jest dla niego wielką przyjemnością, tym bardziej, że wyrósł między innymi na muzyce cerkiewnej. Maestro dodał też, że koncert inauguracyjny był wielką satysfakcją, bowiem rzadko się zdarza, żeby kompozytorzy pisali dla innego kompozytora, szczególnie w Polsce – mówił jubilat.

Wykonanie koncertu inauguracyjnego zostało powierzone Chórowi Studentów Państwowego Konserwatorium im. N. A. Rimskiego – Korsakowa z St. Petersburga. Chór oczywiście nie zawiódł oczekiwań publiczności, organizatorów, kompozytorów i samego Krzysztofa Pendereckiego, który był pod wrażeniem profesjonalizmu i poziomu artystycznego wykonanych utworów, ale też kunsztu kompozytorów, którzy przygotowali utwory na ten koncert.

– Udało się nam rozpocząć Festiwal tak jak planowaliśmy – mówił Dyrektor Mikołaj Buszko.

Chór Studentów Państwowego Konserwatorium im. N. A. Rimskiego – Korsakowa z St. Petersburga ma już za sobą prawie 90 lat tradycji. Dysponuje wszelkimi atutami sztuki chóralnej i jest w stanie, w krótkim czasie, przygotować i wykonać  praktycznie każdy utwór, niezależnie od stopnia trudności. Tak też było z przygotowaniem repertuaru koncertu „Krzysztofowi Pendereckiemu – współcześni kompozytorzy” .

Dyrygent chóru Anton Maksimow już po koncercie powiedział:

– W związku z tym, że mieliśmy bardzo dużo pracy, do tego koncertu przygotowywaliśmy się zaledwie od dwóch miesięcy, i tylko w niedziele. Za to właśnie lubię ten chór, że potrafią pracować bardzo szybko i na wysokim poziomie. Są to ludzie, którzy mają świetne przygotowanie muzyczne, każdy z nich jest zdolnym dyrygentem,  oprócz tego są po porostu twórczymi ludźmi, którzy interesują się muzyką i kochają muzykę.

Udział w koncercie inauguracyjnym XXXII Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka” i możliwość wykonania tych utworów były ciekawym doświadczeniem. „Do tego spotkanie z Maestro Pendereckim – to ogromny prezent dla każdego muzyka, tym bardziej młodego, który rozpoczyna swoją karierę. Z pewnością będzie to wyraziste wspomnienie dla każdego z nas. Niewątpliwie ciekawym doświadczeniem była również możliwość poznania twórczości różnych autorów z różnych państw, którzy napisali utwory specjalnie na ten koncert”– mówili chórzyści.

Kompozytorzy, którzy przygotowali utwory na koncert „Krzysztofowi Pendereckiemu – współcześni kompozytorzy” to Łesia Diczko (Ukraina), Matuszka Julianija (Denisowa) z Białorusi, Teodor Zgurianu (Mołdawia), Anatolij Kisielew (Rosja), Zapro Zaprow (Macedonia), Piotr Jańczak i Romuald Twardowski (Polska).  Na zakończenie koncertu, na scenie festiwalu, kompozytorzy złożyli również życzenia i wręczyli urodzinowe prezenty Profesorowi Krzysztofowi Pendereckiemu .

– Bardzo się cieszę, że festiwal powstał i udaje się go organizować od tak wielu lat. Jest bardzo potrzebny nam wszystkim:  kompozytorom, wykonawcom, publiczności, ale też wyznawcom prawosławia w Polsce. Musi być kontynuowany, bo przecież jest to część naszej kultury – mówił prof. Penderecki podczas uroczystego zakończenia koncertu.

Oprócz gratulacji w czasie koncertu organizatorzy otrzymali również listy gratulacyjne:

Przesłuchania konkursowe Festiwalu Śpiewającej Duszy rozpoczniemy dziś o godz. 17:00 w Operze i Filharmonii Podlaskiej w Sali koncertowej przy ulicy Podleśnej 2 w Białymstoku.

Jeszcze jedna ważna informacja dla melomanów i fanów muzyki cerkiewnej. Po bardzo długich i mozolnych staraniach, w ramach tegorocznego Festiwalu zapraszamy na pierwsze w Polsce wykonanie „Pasji św. Mateusza” (Strasti po Matwieju) Metropolity Hilariona (Alfiejewa). Wykonawcami będą Soliści oraz Chór Kameralny Orkiestra „Grodnienskiej Kapełły” (Białoruś).  Polska premiera już w sobotę 25 maja w OiFP przy ul. Podleśnej.  

   

Autorzy zdjęć:

Michał Kość – zdjęcia: 1-3, 5-30
Radek Dąbrowski – zdjęcia 4, 31-36