Festiwal 2025

Późnym popołudniem, w Filharmonii Białostockiej rozpoczął się 44 Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka 2025” w Białymstoku. To już kolejny raz w tym miejscu spotykają się miłośnicy muzyki cerkiewnej z całego świata oraz licznie przybyli goście i publiczność.

Wydarzenie organizuje oczywiście znana od lat z działalności kulturalnej Fundacja „Muzyka Cerkiewna” w Hajnówce.

Zaraz przy wejściu gości wita stoisko z wydawnictwami Fundacji. Płyty kompaktowe i albumy cieszą się dużym wzięciem, a i „Gazetę Festiwalową” oraz program można przy okazji dostać.

Stoiskiem jak zwykle zarządza współorganizatorka Festiwalu – Irena Parfieniuk.

Na inauguracyjny koncert przybywają pierwsi znamienici goście: Alicja Twardowska (z lewej) – żona zmarłego w ubiegłym roku znakomitego kompozytora i wieloletniego przewodniczącego jury festiwalowego Romualda Twardowskiego.

Chwilę później uchwyciliśmy wojewodę podlaskiego – Jacka Brzozowskiego, który również otrzymał z rąk Ireny Parfieniuk podstawowe materiały festiwalowe, czyli gazetę i program.

Pojawiają się kolejni goście: oto Rafał Rudnicki, wiceprezydent Białegostoku.

Wiceprezydent przyniósł ze sobą jakąś niespodziankę dla organizatorów – ale to na razie tajemnica.

Kolejnym znamienitym gościem jest Wiesława Burnos – wicemarszałek województwa podlaskiego.

oraz wybitny hajnowski artysta Wiktor Kabac, który obchodzi swój jubileusz, a tutaj zostanie odznaczony za swoją działalność.

Festiwalowa sala filharmonii powoli zaczyna się zapełniać, bo już za chwilę uroczyste rozpoczęcie.

Zaczynamy!

Tradycyjnie Festiwal otwiera pieśń „Gaude Mater Polonia”. Wykonuje ją Chór Dziecięco-Młodzieżowy Opery i Filharmonii Podlaskiej, którym dyryguje Ewa Barbara Rafałko.

W tym doniosłym momencie publiczność również tradycyjnie wstaje z miejsc – tak rozpoczyna się muzyczne święto.

Po zakończeniu występu dziecięco-młodzieżowego chóru Ilona Karpiuk – prowadząca uroczystość festiwalową – przedstawia jego tegoroczną ideę: „Festiwal podkreśla niezwykłą moc modlitewną i artystyczną muzyki cerkiewnej i gromadzi wokół siebie wykonawców i słuchaczy w duchu ekumenii i wzajemnego szacunku. Tak będzie i podczas czterdziestej czwartej edycji Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej”.

Następnie na scenie pojawia się dyrektor Festiwalu – Mikołaj Buszko, jego pomysłodawca i organizator: „Otwieram ten Festiwal po raz czterdziesty czwarty, chociaż moja przygoda, flirt z muzyką cerkiewną trwa troszkę dłużej, bowiem pomysłem na takie spotkanie rozpocząłem w 1979 roku swoją trwającą dotychczas przygodę z kulturą”.

Dyrektor Festiwalu powitał wszystkich, a w tym przybyłych dostojnych gości:

Martę Cienkowską – podsekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Jacka Brzozowskiego – wojewodę podlaskiego

Wiesławę Burnos – wicemarszałka województwa podlaskiego

Katarzynę Jamróz – przewodniczącą Rady Miasta

Rafała Rudnickiego – wiceprezydenta Białegostoku

Marcina Tomkiela – redaktora naczelnego Radia Białystok

Marka Tyszkiewicza – radnego białostockiego

Kazimierza Dudzińskiego – wieloletniego przewodniczącego samorządu miejskiego

a także Alicję Twardowską – żonę zmarłego w ubiegłym roku Romualda Twardowskiego

 

oraz tegorocznych członków jury festiwalowego:

ks. Jerzego Szurbaka

prof. Wiolettę Miłkowską

prof. Jewhena Sawczuka

dra Linasa Balandisa (nieobecnego na sali, bo przygotowującego się właśnie do prowadzenia koncertu inauguracyjnego)

i prof. Dariusza Zimnickiego.

 

Po tej prezentacji głoś zabrali nasi znakomici goście. Najpierw na scenie pojawiła się Marta Cienkowska, podsekretarz stanu: „Witam wszystkich duchownych, witam moich przyjaciół z władz samorządowych i miejskich – bardzo jest mi miło, że jesteśmy tutaj wszyscy razem. Właśnie tu, w Białymstoku, w tym mieście, które od wieków buduje swoją tożsamość na spotkaniu kultur, na spotkaniu języków, na spotkaniu religii. W miejscu, gdzie różnorodność nie jest abstrakcyjnym pojęciem – jest żywą częścią codzienności”.

Następnie głos zabrał Jacek Brzozowski, wojewoda podlaski: „Chciałbym serdecznie podziękować za to, że po raz kolejny mogę towarzyszyć państwu podczas tego wyjątkowego wieczoru. Festiwal trwa już czterdzieści cztery lata – piąta dekada, podczas której wszyscy miłośnicy muzyki, wszyscy, dla których nie tylko podlaska, ale w ogóle kultura jest ważna, gromadzą się tu, w Białymstoku, po to żeby przeżywać coś szczególnego, coś wyjątkowego”.

Po nim na scenie pojawiła się marszałek Wiesława Burnos: „To wydarzenie od wielu lat zajmuje wyjątkowe miejsce w kalendarzu kulturalnym naszego województwa. Festiwal, choć zakorzeniony lokalnie, ma wymiar międzynarodowy. Od lat przypomina, że muzyka cerkiewna, niezależnie od języka, wyznania, narodowości, potrafi jednoczyć. To ważna wartość zwłaszcza dzisiaj”.

A po niej głoś zabrał wiceprezydent Rafał Rudnicki: „Cieszę się niezmiernie, że po raz kolejny Białystok mieści wyjątkowe wydarzenie, jakim jest Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej »Hajnówka 2025« odbywający się w stolicy województwa podlaskiego. To zawsze uczta artystyczna, bo ta muzyka, jak mówiła Pani Minister, płynie prosto z duszy, płynie prosto z serca, pokazuje emocje, niesamowite emocje, wynikające z posługiwania się tak naprawdę samym głosem, który tutaj urasta do rangi instrumentu. Festiwal jest marką samą w sobie”.

Na zakończenie wiceprezydent Rudnicki wręczył organizatorom Festiwalu prezent: dyplom z podziękowaniami dla Fundacji „Muzyka Cerkiewna” w Hajnówce za przygotowanie tego wydarzenia podpisany przez prezydenta Miasta Białegostoku Tadeusza Truskolaskiego. W ten sposób tajemnica teczki w rękach wiceprezydenta z początku relacji została wyjaśniona.

Jak co roku sygnałem do rozpoczęcia Festiwalu jest rozświetlenie ikonostasu festiwalowego. Nastąpiło to po wygłoszeniu przez wiceprezydenta Rafała Rudnickiego formuły otwarcia: „Mam przyjemność ogłosić, że 44 Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej »Hajnówka 2025« w Białymstoku uważam za otwarty!”.

Na tym zakończyła się część oficjalna pierwszego dnia Festiwalu, a zaczęła artystyczna, czyli koncert inauguracyjny.

Tegoroczny 44 Festiwal został zorganizowany pod hasłem „Mistrzowie muzyki cerkiewnej – od Dymitra Bortniańskiego do Romualda Twardowskiego”. Mikołaj Buszko tak pisze o tym w „Gazecie Festiwalowej”:

W czasie tegorocznego święta muzyki cerkiewnej (…) zauważamy ważne rocznice dwóch wybitnych kompozytorów: tj. 200 rocznicę śmierci Dymitra Bortniańskiego i 95 rocznicę urodzin Romualda Twardowskiego. To hasło w sposób symbolicz­ny muzycznie ­odzwierciedli Koncert ­Inauguracyjny w wykonaniu wielokrotnego laureata Festiwalu, ubiegłorocznego zdobywcy tytułu „Primus Inter Pares”, Państwowego Litewskiego Chóru Kameralnego „Polifonia”.

Chór „Polifonia” powstał w 1974 roku, a w 1986 stał się zespołem profesjonalnym – Kameralnym Chórem Filharmonii Litewskiej w Szawlach. W 1998 roku chór odłączył się od filharmonii i stał się samodzielnym Państwowym Litewskim Chórem Kameralnym „Polifonia”.

Dyrygentem chóru „Polifonia” oraz jego dyrektorem artystycznym jest dr Linas Balandis, absolwent Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru, a obecnie dziekan Wydziału Muzycznego oraz wykładowca na Wydziale Dyrygentury Chóralnej tejże Akademii. Laureat licznych konkursów i festiwali na Litwie i za granicą.

Pierwszym utworem wieczoru był koncert Dymitra Bortniańskiego „Tiebie Boga Chwalim”. Tak scharakteryzował twórczość tego kompozytora Hector Berlioz: W tej harmonicznej tkance pojawiały się kombinacje, które wydają się niemożliwe: słychać było westchnienia, potem niewyraźny senny szept, czasem pojawiały się akcenty, podobne w sile do krzyku, który porywa ducha, ściska serce i klatkę piersiową, a potem wszystko rozpływało się w ogromnym lekkim decrescendo; wydawało się, że chór aniołów opuszcza ziemię i stopniowo znika na niebiańskich wyżynach [z „Gazety Festiwalowej”].

Jako drugi utwór koncertu chór „Polifonia” wykonał „Trzy hymny” Alfreda Schnittke, rosyjskiego kompozytora z niemieckimi korzeniami. Większość życia spędził w ZSRR (urodzony w 1934 r.), będąc m.in. autorem muzyki do wielu filmów i spektakli i wykładając w konserwatorium moskiewskim. Należał do Związku Kompozytorów ZSRR. Pod koniec życia (1990) przeniósł się do Niemiec, gdzie zmarł w 1998 roku.

Trzecim utworem wieczoru była „Sława” Łesi Diczko, wybitnej kompozytorki ukraińskiej, profesora Akademii Muzyki Ukrainy, wielokrotnej jurorki Festiwalu. Jej utwory często pojawiały się w wykonaniach festiwalowych w ubiegłych latach.

Kolejną, czwartą pozycją koncertu inauguracyjnego był utwór „Pomiłuj mia Boże” Ludomira Michała Rogowskiego (1881–1954). Kompozytor i dyrygent (zarówno orkiestr, jak i chórów), postulował wykorzystanie muzyki ludowej jako źródła twórczości muzycznej.

Następnie chór „Polifonia” wykonał dwie kompozycje Eugeniusza Jewca: „Eksapostilarij wielikoho piatka” i Griadi, griadi ot Liwana, niewiesto”. Eugeniusz Jewiec był kompozytorem z ziemi bielskiej (urodził się w Dubinach w 1905 r.). Z „Gazety Festiwalowej”: Z całej Europy przyjeżdżali ludzie, by posłuchać jego chóru podczas nabożeństw w katedrze św. Aleksandra Newskiego. Ponadto jego chór dawał kilka koncertów rocznie, wydawał liczne płyty kompaktowe i kasetowe, uczestniczył w wielu imprezach muzycznych. Chór miał piękne, ujednolicone, szlachetne brzmienie.

Kolejnym utworem wieczoru była pieśń „Jedinorodnyj synie” Stanisława Głowackiego (1928–2017). Skomponował ok. 800 utworów, głównie religijnych, a także dokonał licznych opracowań tradycyjnych pieśni kościelnych, zapewniających muzyczną oprawę liturgii. Są wśród nich m.in.: części stałe mszy, psalmy, pieśni adwentowe, kolędy oraz bodaj najpiękniejsze – utwory wielkopostne.

Następnie wykonano „Da isprawitsia molitwa moja” (cz. I i II) Jerzego Szurbaka, kierownika artystycznego i dyrygenta Warszawskiego Zespołu Muzyki Cerkiewnej, wieloletniego jurora (także w tym roku) i wielokrotnego laureata Festiwalu.

Jako dziewiąty pojawił się utwór „Christos Woskresie” Dariusza Zimnickiego, jurora Festiwalu, profesora Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, laureata Festiwalu.

Przedostatnim akcentem koncertu stały się „Dwa psalmy słowiańskie” Arvo Pärta, znakomitego kompozytora estońskiego m.in. muzyki chóralnej, którego utwory często goszczą na Festiwalu.

Na zakończenie wieczoru i koncertu inauguracyjnego litewski chór wybrał kompozycję „Wsiakoje dychanije” Romualda Twardowskiego, zmarłego w ubiegłym roku kompozytora i wielokrotnego przewodniczącego jury festiwalowego.

Utworem Romualda Twardowskiego zakończył się koncert inauguracyjny 44 Festiwalu. Publiczność nagrodziła litewski chór „Polifonia” gromkimi i długimi owacjami na stojąco.

Na zakończenie wieczoru odbyła się jeszcze niezwykła uroczystość: Wiktor Kabac – znakomity hajnowski artysta – otrzymał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Odznaczenie wręczyła artyście Marta Cienkowska, przedstawicielka Ministerstwa Kultury. Wiktor Kabac otrzymał je z okazji jubileuszu 90-lecia oraz 70-lecia pracy artystycznej.

Z tej samej okazji marszałek Wiesława Burnos wręczyła jubilatowi Honorową Odznakę Województwa Podlaskiego.

Chór „Polifonia” życzył jubilatowi sto lat, odśpiewawszy „Mnohaja leta”.

I tak pierwszy dzień 44 Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka 2025” dobiegł końca.

Drugi dzień Festiwalu rozpoczął się od zaprezentowania szacownego Jury, które będzie oceniało przybyłe do białostockiej filharmonii chóry. Radosław Dąbrowski – dzisiejszy festiwalowy konferansjer – po kolei przedstawił profesjonalne grono.

Rozpoczął od ks. Jerzego Szurbaka, kierownika artystycznego i dyrygenta Warszawskiego Zespołu Muzyki Cerkiewnej, uhonorowanego odznaczeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, wielokrotnego laureata i jurora Festiwalu. (Na zdjęciu ks. Szurbak z lewej, obok prof. Jewhen Sawczuk).

Kolejnym członkiem Jury jest prof. Wioletta Miłkowska, dyrygentka i wykładowczyni dyrygentury na Uniwersytecie Muzycznym im. F. Chopina, jurorka krajowych i międzynarodowych konkursów, uhonorowana odznaczeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, dyrygentka Chóru Politechniki Białostockiej, wielokrotna laureatka i juror Festiwalu. (Na zdjęciu prof. Miłkowska druga od lewej)

Następnie Radosław Dąbrowski przedstawił prof. Jewhena Sawczuka, Zasłużonego Artysty Ukrainy, kawalera najwyższego tytułu honorowego kraju – Bohatera Ukrainy, odznaczonego Narodową Nagrodą im. Tarasa Szewczenki, dyrektora artystycznego i głównego dyrygenta narodowego Chóru Ukrainy „Dumka”, dziekana Wydziału Dyrygentury Chóralnej Narodowej Akademii Muzyki w Kijowie.

W Jury zasiadł także dr Linas Balandis, dyrygent oraz dyrektor artystyczny Państwowego Chóru Kameralnego „Polifonia” z Litwy (który wystąpił w Koncercie Inauguracyjnym pierwszego dnia Festiwalu), dziekan wydziału Wydziału Muzycznego i wykładowca na Wydziale Dyrygentury Chóralnej Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru.

Piątym członkiem grona sędziowskiego jest prof. Dariusz Zimnicki, kierownik Katedry Dyrygentury i Wokalistyki Chóralnej UMFC w Warszawie, dyrygent Chóru Akademickiego Politechniki Warszawskiej i Chóru Archikatedry Warszawskiej, kierownik artystyczny Chóru Mieszanego UMFC, laureat Festiwalu.

Wśród gości zostały jeszcze zauważone dwie ważne postaci związane z Festiwalem:

Alicja Twardowska oraz Halina Kazaczinska-Sawczuk.

Po prezentacji Jury z minikoncertem na scenę wyszedł pierwszy chór: Dziecięco-Młodzieżowy Chór Opery i Filharmonii Podlaskiej, prowadzony przez Ewę Barbarę Rafałko. Zaśpiewał pięć utworów:

Pawła Czesnokowa „Błagosławi dusze moja Gospoda” i „Sowiet priedwiecznyj”

Giennadija Łapajewa „Bogorodice Diewo”

Dymitrija Bortniańskiego „Chwalitie Gospoda z niebies”

oraz Romualda Twardowskiego (w aranżacji Marcina Nagnajewicza) „Światyj Boże”.

Dyrygentka chóru Ewa Barbara Rafałko.

Następnie wystąpił Chór „Cantantes Angelicus” z Rabki-Zdroju (w kategorii chóry amatorskie), którym dyryguje Kinga Brandys-Wójciak. Zespół przedstawił sześć kompozycji:

Pawła Czesnokowa „Dostojno jest’ ”, „Błagosławi dusze moja Gospoda” i „Sowiet priedwiecznyj”

Siergieja Rachmaninowa „Chieruwimskaja piesń”

Romualda Twardowskiego „Otcze nasz”

i Eugeniusza Jewca „Eksapostilarij nr 6”

Dyrygentka chóru Kinga Brandys-Wójciak.

Kolejnym chórem festiwalowym był Chór „Oktoich” z Holandii (w kategorii chóry amatorskie), założony i prowadzony przez Alonę Owsiannikową-Voogd. Holenderscy śpiewacy zdecydowali nauczyć się cyrylicy, wymowy i zrozumienia tekstów utworów oraz specyfiki rosyjskiej melodyjności. Zaśpiewali sześć pieśni:

Anonima „Bogorodice Ty jesi łoza”

Nikołaja Dileckiego „Sława, Jedinorodnyj Synie”

Aleksandra Kastalskiego „Miłosierdija dwiery”

Jeleny Junek „Ot junosti mojeja”

Tatiany Jeszwili „Triswiatoje”

i Ivana Moody’ego „Angieł Wopijasze”.

Dyrygentka chóru Alona Owsiannikowa-Voogd.

Następnie na scenę wszedł Dziewczęcy Kameralny Chór Kijowskiego Państwowego Liceum Muzycznego im. M.W. Łysenki (w kategorii chóry amatorskie), prowadzony przez Julię Puczko-Kolesnyk. W chórze śpiewają uczące się w tym liceum dziewczęta w wieku od 9 do 18 lat. Zespół przedstawił sześć utworów:

Dymitrija Bortniańskiego koncert „Hospody siłoju twojeju”

Mykoły Łysenko „Kamo pidu ot lyca twojeho””

Łesi Dyczko „Błahosłowy Dusze moja Hospoda”

Romualda Twardowskiego „Alliłuja”

Hanny Hawryleć „Boże mij, naszczo mene ty pokinuw”

i Iriny Aleksijczuk „Tryswiate, Sława Otcu i Synu i Swiatomu Duchowi”.

Dyrygentka chóru Julia Puczko-Kolesnyk.

Po przerwie mieliśmy przyjemność słuchać powstałego w 2022 roku 7-osobowego zespołu „Rejoice” z Estonii (w kategorii chóry profesjonalne), prowadzonego przez Siergieja Mironowa, ideowego inspiratora chóru. W ich wykonaniu poznaliśmy siedem utworów:

Sawmo-syryjski hymn z V w. „Hut ‘āhay ršyme” (Przyjdźcie wierni do duchowego oczyszczenia)

Anonim z XVII w. „Widia Razbojnik”

Giuseppe Sarti „Radujtiesia ludije”

Cyrillus Kreek „Błażen muż”

Piotr Tkaczenko „Pod Twoju miłost’ ”

Arvo Pärt „Psalm 117”

i Aleksiej Kosołapow „Utwierdi, Boże”.

Dyrygent chóru Siergiej Mironow.

Na zakończenie drugiego dnia Festiwalu poza konkursem ponownie wystąpił Dziewczęcy Kameralny Chór Kijowskiego Państwowego Liceum Muzycznego im. M.W. Łysenki z koncertem zatytułowanym „Chóralny głos Ukrainy”. Ich występ, połączony z elementami choreografii, publiczność nagrodziła – tak jak wszystkie dzisiejsze występy – niekończącymi się owacjami na stojąco. Gromkie brawa brzmiały w całej filharmonii.

A po nich udało się nam jeszcze raz uchwycić szacowne Jury festiwalowe – tym razem zaprosiliśmy ich wraz z organizatorami na scenę.

Tak zakończył się drugi dzień Festiwalu.

Trzeci dzień Festiwalu i drugi dzień przesłuchań konkursowych Radosław Dąbrowski zaczął od ponownego przedstawienia szacownego Jury festiwalowego, które zasiadło na widowni Filharmonii Białostockiej w następującym składzie:

ks. Jerzy Szurbak – przewodniczący

prof. Wioletta Miłkowska

prof. Jewhen Sawczuk

dr Linas Balandis

prof. Dariusz Zimnicki

Po tej prezentacji rozpoczął się pierwszy dzisiejszy występ. Mieliśmy przyjemność wysłuchać Chóru św. Jana Damasceńskiego ze Słowacji (w kategorii chóry amatorskie dorosłych), dyrygowanego przez Tomáša Pecucha. Zespół działa od 2022 roku, a jego członkowie są księżmi w duszpasterstwie. Chór zaprezentował aż dziewięć utworów:

Dymitra Bortniańskiego „Tiebie pojem”

Romana Gurko „Priidite pokłonimsia”

Márii Šeml’kovej (w opracowaniu T. T. Kanišákovej) „Wo Cartswii Twojem”

Piotra Gonczarowa „Krestu Twojemu”

Anonima z XVII w. „Swiatyj Boże”

Siergieja Trubaczowa „Bohorodice Diwo” i „Nyni otpuszczajeszy” (Śpiew zakarpacki)

Michaiła Ippolitow-Iwanowa „Psalm 133”

oraz Pawła Czesnokowa „Sława, Jedinorodnyj Synie”.

Dyrygent chóru Tomáš Pecuch.

Jako drugi pojawił się na scenie dziewczęcy chór „Aleksiej Styrcza” z Republiki Mołdawii (w kategorii chóry amatorskie dziecięco-młodzieżowe), prowadzony przez Wioletę Żulę. Zespół powstał w 1966 roku, a w jego skład wchodzą uczennice starszych klas Szkoły Sztuk Pięknych im. Aleksieja Styrczy. Chór zaśpiewał sześć pieśni:

Aleksandra Kastalskiego „Otcze Nasz”

Gawriila Musicescu „Pre Tine lăudăm (Wysławiamy Cię) i „Imnul Heruvic”

Romualda Twardowskiego „Wo Carstwii Twojem”

Gheorghe Cucu „Miluieşte-mă Dumnezeule (Zmiłuj się nade mną, Boże)

Pawła Czesnokowa „Dostojno jest’ ”.

Dyrygentka chóru Wioleta Żula.

Następnie wystąpił polski Chór Centrum Myśli Jana Pawła II (w kategorii chóry amatorskie dorosłych), dyrygowany przez Jakuba Siekierzyńskiego. Założony w 2005 roku zespół specjalizuje się we współczesnej muzyce sakralnej twórców młodego pokolenia. Dzisiaj wykonał siedem utworów:

Dwa śpiewy greckie – „Chwalitie Imia Gospodnie” (w opracowaniu Iriny Denisowej) i „Błagosłowi, dusze moja, Gospoda” (w opracowaniu Eugeniusza Jewca)

Mikołaja Dyleckiego „Kanon Wielkanocny” – pieśń I

Piotra Czajkowskiego „Chwalitie Gospoda”

Alfreda Sznittke „Otcze nasz”

Miłosza Bogicia „Nie rydaj”

i Romualda Twardowskiego „Woskriesienije Christowo widiewsze”.

Dyrygent chóru Jakub Siekierzyński.

Jako czwarty na deski filharmonii wyszedł dziś Żeński Chór Studencki Narodowej Akademii Muzycznej im. P. Czajkowskiego z Kijowa (w kategorii chóry profesjonalne), prowadzony przez Ołeksandra Zawołgina. Zespół ma ponadstuletnią tradycję związaną z Konserwatorium Kijowskim, założonym w 1913 roku. Wykonał sześć pieśni:

Dymitra Bortniańskiego „3 Koncert”, część I

Mychaiły Werbickogo „Anhieł Wopijasze”

Wiktora Mużczyła koncert „Wozlubi bliżneho swojeho”, część I

Romualda Twardowskiego „Alliłuja”

Jeuhena Stankowicza koncert „Sława Twoja ponad nebesami”

oraz Łesi Dyczko „Mnoholitia”.

Dyrygent chóru Ołeksandr Zawołgin.

Po nich na scenę wyszedł Chór „Psalmodia” Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II z Krakowa (w kategorii chóry amatorskie dorosłych), dyrygowany przez Olgę Bodnar oraz Karolinę Grodecką. To chór mieszany, działający od 1988 roku. Od początku jego istnienia kierownikiem zespołu jest prof. Włodzimierz Siedlik. W filharmonii wykonał:

Siergieja Rachmaninowa „Tiebie pojem”

Dymitra Bortniańskiego „Iże chieruwimy”

Pawła Czesnokowa „Swiatyj Boże”

Arvo Pärta „Bogorodice Diewo”

Romualda Twardowskiego „Otcze nasz”

Kyryły Stecenko „Błahosłowy dusze moja”

Eugeniusza Jewca „Krestu Twojemu”

i Olgi Bodnar „Swiatyj Boże”.

Dyrygentki chóru Olga Bodnar i Karolina Grodecka.

Następnie zaprezentował się Międzynarodowy Chór Męski „Unia” z Wilna (w kategorii chóry profesjonalne), dyrygowany przez Pawła Gontę. Chór powstał w 1990 roku w Mińsku, ale w 2021, z powodu represji, kilku chórzystów oraz kierownik chóru zostali zmuszeni do opuszczenia Białorusi. Jednak zespół się odrodził i kontynuuje swoją działalność w międzynarodowej formule (w chórze śpiewają Białorusini, Litwini, Polacy oraz Ukraińcy). „Unia” zaprezentowała następujące pieśni:

Śpiew bizantyjski „Pierwsza antyfona”, psalm 102 (w adaptacji Pawła Gonty)

Kiryła Nasajeŭ „Pakajanny psałom”

Mikałaja Butomy „Swiaty Boża”

Eugeniusza Jewca „Eksapostilarij nr 4”

Mikoły Kulikowicza-Szczahłou „Dar miru (w redakcji Pawła Gonty)

Romualda Twardowskiego „Budi Imia Hospodnie”

i Mikoły Rawieńskiego „Mahutny Boża”.

Dyrygent chóru Paweł Gonta.

Na zakończenie trzeciego dnia wysłuchaliśmy Kazachskiego Kameralnego Chóru Regionalnej Filharmonii im. Gazizy Żubanowej z Aktobe w Kazachstanie (w kategorii chóry profesjonalne), prowadzony przez Merbola Kuspanowa. To najstarszy chór kameralny w Kazachstanie, założony w 1991 roku. W jego wykonaniu usłyszeliśmy pięć utworów:

Dymitra Bortniańskiego koncerty „Sława w wysznich Bogu” oraz „Wozniesu Tia, Boże moj, Caru moj (część I), a także – na zakończenie – „Mnohaja leta”

Mychajły Werbickogo koncert wielkanocny „Angieł wopijasze”

i Romualda Twardowskiego „Wospojtie Gospodiewi Piesń Nowu”.

Dyrygent chóru Merbol Kuspanow.

Wszystkie występy publiczność przyjmowała entuzjastycznie owacjami, a prowadzący Festiwal musiał często gasić ten entuzjazm i przypominać, żeby nie bić braw przed zakończeniem całego występu danego chóru, bo jest to niezgodne z zasadami konkursu festiwalowego. Trudno było jednak się powstrzymać, bo wysoki poziom artystyczny wszystkich chórów nie pozwalał na zachowanie obojętności wobec tych wspaniałych pieśni.

Trzeci dzień Festiwalu dobiegł końca. Teraz wszyscy czekają na ogłoszenie wyników konkursu, a potem na Koncert Galowy.

Czwarty, ostatni dzień Festiwalu rozpoczął się od uroczystości ogłoszenia wyników konkursowych. O 14.00 na sali Filharmonii Podlaskiej zebrali się przedstawiciele wszystkich chórów uczestniczących w rywalizacji, by wysłuchać decyzji Jury festiwalowego zawartej w protokole.

Biuro organizacyjne Festiwalu przygotowało już wszystkie nominacje, które za chwilę zostaną wręczone zwycięskim chórom.

Prowadząca uroczystość Ilona Karpiuk – podkreślając niezwykły, świąteczny nastrój tego wydarzenia – zapowiedziała (po polsku i angielsku), że za chwilę usłyszymy oficjalny werdykt Jury 44 MFMC.

Ale przed tym – zgodnie z tradycją Festiwalu – odśpiewano „Gaude Mater Polonia”. Wszystkie zgromadzone na sali chóry poprowadził ze sceny Jakub Siekierzyński.

Następnie prowadząca przypomniała obecnych na sali członków Jury festiwalowego: prof. Jewhena Sawczuka, prof. Wiolettę Miłkowską, prof. Dariusza Zimnickiego i dra Linasa Balandisa.

Natomiast przewodniczący Jury, ks. Jerzy Szurbak, został wywołany na scenę, razem z dyrektorem Festiwalu Mikołajem Buszko.

Dyrektor Festwialu odczytał protokół Jury 44 MFMC „Hajnówka 2025” w Białymstoku.

Wszystkich uczestników Festiwalu podzielono na trzy kategorie:

– chóry amatorskie dziecięco-młodzieżowe

– chóry amatorskie dorosłe

– chóry profesjonalne.

W pierwszej kategorii – chórów amatorskich dziecięco-młodzieżowych – drugie miejsce przyznano Dziewczęcemu Chórowi „Aleksiej Styrcza” z Kiszyniowa (Republika Mołdawii), prowadzonemu przez Wioletę Żulę.

Jego przedstawiciele nie kryli entuzjazmu, głośno wyrażając zadowolenie i zaznaczając swoją obecność narodową flagą Mołdawii.

Natomiast pierwsze miejsce w tej kategorii przypadło Dziewczęcemu Kameralnemu Chórowi Kijowskiego Państwowego Liceum Muzycznego im. M.W. Łysenki z Kijowa (Ukraina), prowadzonego przez Julię Puczko-Kolesnyk. Radość dziewczyn z chóru nie miała granic.

W kategorii chórów amatorskich dorosłych trzecie miejsce przyznano ex aequo trzem chórom. Pierwszy z nich to Chór „Oktoich” z Holandii, prowadzony przez Alonę Owsiannikową-Voogd.

Kolejnym chórem amatorskim na trzecim miejscu ex aequo okazał się Chór św. Jana Damasceńskiego ze Słowacji, dyrygowany przez ks. Tomáša Pecucha.

Trzecie miejsce ex aequo zajął też Chór „Cantantes Angelicus” z Rabki-Zdroju, prowadzony przez Kingę Brandys-Wójciak.

Natomiast drugie miejsce w kategorii chórów amatorskich przyznano Chórowi Centrum Myśli Jana Pawła II z Warszawy, dyrygowanemu przez Jakuba Siekierzyńskiego.

Zwycięzcą kategorii chórów amatorskich dorosłych okazał się Chór „Psalmodia” Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II z Krakowa, pod dyrekcją Olgi Bodnar i Karoliny Grodeckiej. Gratulujemy!

W kategorii chórów profesjonalnych trzecie miejsce – za popularyzowanie nieznanej twórczości kompozytorów białoruskich – przyznano Międzynarodowemu Chórowi Męskiemu „Unia” z Wilna, powadzonemu przez Pawła Gontę.

Drugie miejsce w tej kategorii przypadło ex aequo dwóm chórom. Pierwszy z nich to Kazachski Kameralny Chór Regionalnej Filharmonii im. Gazizy Żubanowej, dyrygowanemu przez Merbola Kuspanowa.

Drugim okazał się Zespół „Rejoice” z Estonii, prowadzony przez Siergieja Mironowa.

Zwycięstwo w kategorii chórów profesjonalnych przyznano Żeńskiemu Chórowi Studenckiemu Narodowej Akademii Muzycznej im. P. Czajkowskiego z Ukrainy, po dyrekcją Ołeksandra Zawołgina. Gratulujemy!

Dodatkową nagrodę – ufundowaną przez Prezesa TVP SA – przyznano białostockiemu Dziecięco-Młodzieżowemu Chórowi Opery i Filharmonii Podlaskiej, prowadzonemu przez Ewę Barbarę Rafałko.

W ten sposób wszystkie nominacje i nagrody zostały ogłoszone i przyznane. Gratulujemy wszystkich chórom, ich prowadzącym i dyrygentom!

Dyrektor Buszko podsumował uroczystość słowami zawartymi w protokole Jury: „Podczas tegorocznego Festiwalu publiczność mogła usłyszeć prezentacje chórów z Estonii, Holandii, Kazachstanu, Litwy, Mołdawii, Polski, Słowacji i Ukrainy. Przesłuchania cieszyły się dużym zainteresowaniem, o czym świadczy obecność szerokiej rzeszy publiczności, wypełniającej salę koncertową Opery i Filharmonii Podlaskiej podczas wieczorów festiwalowych. Zespoły konkurowały w dwóch kategoriach: chórów amatorskich i profesjonalnych, proponując różnorodny i interesujący repertuar. Jury składa serdeczne podziękowanie organizatorom za wielki wysiłek włożony w realizację tegorocznej edycji Festiwalu, a w szczególności jego kierownictwu: pani Irenie Parfieniuk, dyrektor Biura Organizacyjnego, oraz Mikołajowi Buszko”.

Na zakończenie uroczystości zgromadzone na sali chóry odśpiewały wszystkim nagrodzonym, organizatorom i Jury „Mnohaja leta”. Rozpoczął chór ze Słowacji, potem śpiewali Mołdawianie, po nich Estończycy, później Holendrzy i Ukraińcy, a na koniec zrobił to chór z Kazachstanu – do nich dołączyli już wszyscy. Żeby dopełnić siłę wyrazu tego przesłania, chóry z polski zaintonowały jeszcze dodatkowo „Sto lat!”.

I tak uroczystość ogłoszenia wyników konkursu festiwalowego dobiegła końca. Wszyscy udali się na godzinną przerwę, żeby o 16.00 pojawić się na Koncercie Galowym!

W przerwie, na korytarzach filharmonii, wiele się działo. Chóry fotografowały się w różnych kombinacjach, z członkami Jury, z gośćmi festiwalowymi, telewizje nagrywały wywiady z pochwyconymi na gorąco osobistościami. Wszyscy cieszyli się swoimi sukcesami i byli podekscytowani zbliżającym się Koncertem Galowym.

Zaszliśmy też do Biura Organizacyjnego, żeby złapać w kadrze Irenę Parfieniuk, dyrektorkę tego Biura, oraz Mikołaja Buszko, dyrektora Festiwalu.

Po przerwie, o godzinie 16.00 rozpoczęła się najbardziej wyczekiwana część Festiwalu, czyli Koncert Galowy – koncert wszystkich laureatów. Przy pełnej sali, obstawionej kamerami i z biegającymi fotoreporterami wreszcie nastąpiło jego otwarcie.

Jako wstęp do Koncertu Galowego tradycyjnie odśpiewano „Gaude Mater Polonia”. Na scenę wyszedł – jeszcze nie w roli laureata – Żeński Chór Studencki Narodowej Akademii Muzycznej im. P. Czajkowskiego i zaintonował pieśń. Publiczność na stojąco uczestniczyła w tej ceremonii.

Po „Gaude…” dyrektor Festiwalu Mikołaj Buszko odczytał dla zebranych protokół pokonkursowy festiwalowego Jury, wymieniając wszystkich laureatów tegorocznego Festiwalu.

Po prezentacji laureatów rozpoczął się wyczekiwany Koncert Galowy. Jako pierwszy laureat na scenie filharmonii pojawił się Chór św. Jana Damasceńskiego ze Słowacji, zdobywca 3 miejsca w kategorii chórów amatorskich dorosłych. Zaśpiewał dwa utwory:

Dymitra Bortniańskiego „Tiebie pojem”

i Anonima z XVII w. „Swiatyj Boże”.

Następnie wysłuchaliśmy występu Chóru „Cantantes Angelicus” z Rabki-Zdroju, zdobywcy również 3 miejsca (ex aequo) wśród chórów amatorskich dorosłych. Przedstawił dwa utwory:

Eugeniusza Jewca „Eksapostilarij nr 6”

i Pawła Czesnokowa „Sowiet priewiecznyj”.

Jako trzeci pojawił się na scenie Chór „Oktoich” z Holandii, zdobywca także 3 miejsca (ex aequo) w kategorii chórów amatorskich dorosłych. Przedstawił dwa utwory:

Nikołaja Dileckiego „Sława, Jedinorodnyj Synie”

i melodię serbską.

Czwarty w Koncercie Galowym zaprezentował się Dziewczęcy Chór „Aleksiej Styrcza” z Mołdawii, zdobywca 2 miejsca w kategorii chórów amatorskich dziecięco-młodzieżowych. Zaśpiewał dwa utwory:

Gawriila Musicescu „Imnul Heruvic”

i Pawła Czesnokowa „Dostojno jest’ ”.

Następnie mieliśmy przyjemność wysłuchać Chóru „Psalmodia” Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II z Krakowa, ZWYCIĘZCY w kategorii chórów amatorskich dorosłych. Usłyszeliśmy dwa utwory:

Eugeniusza Jewca „Krestu Twojemu”

i Olgi Bodnar „Swiatyj Boże”.

Jako ostatni w pierwszej części Koncertu Galowego Festiwalu pojawił się Żeński Chór Studencki Narodowej Akademii Muzycznej im. P. Czajkowskiego z Kijowa, ZWYCIĘZCA w kategorii chórów profesjonalnych. Zaśpiewał trzy utwory:

Dymitra Bortniańskiego „3 Koncert”, część I

Jeuhena Stankowicza koncert „Sława Twoja ponad nebesami”

i Łesi Dyczko „Mnoholitia”.

Po przerwie jako pierwszy na scenie pojawił się Zespół „Rejoice” z Estonii, zdobywca 2 miejsca w kategorii chórów profesjonalnych. Wysłuchaliśmy trzech pieśni:

Sawmo-syryjskiego hymnu z V w.

Giuseppe Sartiego „Radujtiesia ludije”

i Aleksieja Kosołapowa „Utwierdi, Boże”.

Następnie dwa utwory przedstawił Dziewczęcy Kameralny Chór Kijowskiego Państwowego Liceum Muzycznego im. M.W. Łysenki z Ukrainy, ZWYCIĘZCA w kategorii chórów amatorskich dziecięco-młodzieżowych. Usłyszeliśmy:

Łesi Dyczko „Błahosłowy Dusze moja Hospoda”

i Iriny Aleksijczuk „Triswiatoje, Sława Otcu i Synu i Swiatomu Duchowi”.

Jako kolejni pojawili się na scenie członkowie Chóru Centrum Myśli Jana Pawła II z Warszawy, zdobywcy 2 miejsca w kategorii chórów amatorskich dorosłych. Zaśpiewali trzy utwory:

Mikołaja Dyleckiego „Kanon Wielkanocny” – Pieśń 1

Śpiew grecki „Błagosłowi, dusze moja, Gospoda” (w opracowaniu Eugeniusza Jewca)

i Romualda Twardowskiego „Woskriesienije Christowo widiewsze”.

Jako ostatni w Koncercie Galowym Festiwalu wystąpił Kazachski Kameralny Chór Regionalnej Filharmonii im. Gazizy Żubanowej z Aktobe (Kazachstan), zdobywca (ex aequo) 2 miejsca w kategorii chórów profesjonalnych. W ich wykonaniu usłyszeliśmy:

Dymitra Bortniańskiego koncert „Sława w wysznich Bogu”

i Romualda Twardowskiego „Wospojtie Gospodiewi Piesń Nowu”.

Ostatnim występem na każdym Festiwalu MFMC jest wspólne odśpiewanie przez wszystkie występujące chóry pieśni „Mnohaja leta”. Tak też się stało. Zebrane chóry poprowadził Merbol Kuspanow, dyrygent chóru z Kazachstanu. Razem z chórami śpiewała również publiczność: echo tej pieśni niosło się po całym budynku Filharmonii Podlaskiej.

I w ten sposób Koncert Galowy, a razem z nim 44 Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka 2025” w Białymstoku dobiegł końca.

Publiczność opuściła gmach filharmonii, chóry się rozeszły, powoli gasły światła na scenie i w całym budynku.

Ale niezwykły czas święta muzyki cerkiewnej na Festiwalu nie przeminie. Zostaną nagrania, zdjęcia, filmy i radość z uczestniczenia w tym niezwykłym, fantastycznym wydarzeniu, którego nie da się zapomnieć.

Dziękujemy za Waszą obecność i uwagę – serdecznie zapraszamy na kolejną edycję w przyszłym roku! Do zobaczenia!