Wydawnictwa w formie CD

Ladies and Gentlemen
Dear Listeners
Twenty-two choirs (largely previous Festival laureates) from Angola, Lithuania, Latvia, Romania, Slovakia, Ukraine, Hungary and Poland competed in this year’s 40th Jubilee IFOCM „Hajnówka 2021”. The jury, headed by prominent composer Romuald Twardowski evaluated them in the following categories: parish choirs (Old Believers, Orthodox, Greek Catholics and Catholics), amateur secular, children and youth, music academies, and professional. They performed Orthodox Church music from prayers in the language of Christ, prayers accompanied by music of the classics and contemporary compositions, including ones by Polish composers.
By the time the international Jury concludes its deliberations, deciding the competition’s results, as well as assigning awards and distinctions – late into the evening or, more often, long after nightfall – and the Jurors, having signed the protocol and seen to the formalities, depart for their well deserved rest, the organizers are still faced with the task of preparing the Gala Concert, which is to be performed in the afternoon of the same day. The record producer, the audience, but most importantly the performers – choirs participating in the Festival – are all expecting to be given the program. For many years the difficult task of preparing it has been the responsibility of the author of these words.
For many years I have faced the dilemma of whether Gala Concert performances should include only 1st place laureates, all laureates, or also other good performers who were not among the best. As a former chorister and participant in many competitions, I know how important this participation is for performers and conductors. Another problem lies with choosing which pieces from among the several hundred performed during the competition to include, fitting them into the limited time available and satisfying both the conductors and the audience. Sometimes I face the necessity of accepting that pieces which meet the above criteria do not always represent the best performances. And then there is also the matter of scripting and directing the concert. I will admit to being able to „shuck” some of the interesting and excellently performed pieces during the competition auditions. I also solicit suggestions from the Jurors, but there are times when those don’t overlap, or are even decidedly divergent.
Aside from the laureates, this Gala Concert also featured a performance by the famous Orthodox Church Music Ensemble from Warsaw, reactivated specifically for this occasion and conducted by Father Jerzy Szurbak – this choir (at the time, the only professional choir performing Orthodox Church music in Poland) graced the 1982 Gala Concert of the Festival’s first edition, i.e. „I Days of Orthodox Church Music Hajnówka 1982.”
The recording begins with a song that is the title of this album, performed by the best professional choir of this edition and ends with the performance of the best amateur choir.
The traditional performance of “Mnogaya leta” is (uniquely) included twice: first by the Orthodox Church Music Ensemble and a second time, in a joint performance by choirs from Warsaw, Luanda, Budapest, Kiev, Gdansk, Šiauliai and Riga.
It was followed by long ovations.
Well aware of the great responsibility placed upon me – I invite you to listen to the chosen pieces with hope that they will bring you joy.

With expressions of respect
Mikołaj Buszko
Originator, initiator and Director of the Festival

Szanowni Państwo, Drodzy Słuchacze.
Koncert, do którego wysłuchania zapraszam, zwieńczył 42 edycję organizowanego przez Fundację „Muzyka Cerkiewna” w Hajnówce Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka 2023″, który pod przewodnim hasłem „ Muzyka cerkiewna od źródeł do współczesności” odbył się w dn. 25-28 maja br. w Białymstoku. Właśnie taka muzyka wykonana przez chóry z Bułgarii, Estonii, Grecji, Kazachstanu, Łotwy, Mołdawii, Rumunii, Ukrainy i USA, ^ A wybrzmiewała w ramach festiwalowego konkursu. Wystąpił również chór z Białorusi i Polski. Nasi chórzyści to wykonawcy Koncertu rozpoczynającego imprezę, organizowaną w roku 90 urodzin wielkiego przyjaciela imprezy, Krzysztofa Pendereckiego – od 2003 roku sprawującego nad Festiwalem Patronat Artystyczny. To Jego pamięci poświęcono koncert pt. „Sacrum Wschodu I i Zachodu w muzyce chóralnej Krzysztofa Pendereckiego”. W znakomitym wykonaniu prowadzonego przez Bartosza Michałowskiego Chóru Filharmonii Narodowej w Warszawie zabrzmiały utwory Maestro inspirowane muzyką Kościołów Zachodu i Wschodu. Program koncertu
uzupełniliśmy kompozycją Johna Tavenera (w 10 rocznicę śmierci) oraz niezwykle rzadko tworzoną ostatnio formą muzyczną – koncertem muzyki cerkiewnej autorstwa Romualda Twardowskiego. Również poza konkursem utwory swoich kompozytorów wykonali przedstawiciele Wolnej Białorusi śpiewający w istniejącym obecnie w Polsce- chórze „Concordia”. Mamy nadzieję, że obydwa koncerty zaprezentujemy Państwu w oddzielnych nagraniach. Płytę, do której wysłuchania Państwa zapraszam, rozpoczynamy modlitwami bizantyjskimi w wykonaniu „Bizantyjskiego Zespołu Aten” założonego przez uznanych kantorów Patriarchatu Ekumenicznego. Po wielkanocnym Troparionie „Chrystos anesti” w wykonaniu Chóru, swój wokalny talent na znakomitym burdonowym tle – isonie, zaprezentował dyrygent i solista (kantor, pedagog, kompozytor, muzykolog, dziennikarz) Georgios Chatzichronoglou. Doskonały chór i takiż solista wprowadzili nas w świat cudownej muzyki Bizancjum. Następnie radość, uwielbienie i prośbę o Bożą opiekę w modlitwie „Hosanna”wyrazili
Koptowie ( według wielu źródeł historycznych – potomkowie pierwotnych Egipcjan i Faraonów) emigranci z USA ( w tym duchowni), reprezentujący jeden z najstarszych – Koptyjski Kościół Prawosławny, zaś Bożonarodzeniowy utwór „ Hululo”- pięknie w języku Chrystusa wykonała solistka z estońskim Zespołem Prawosławnych Śpiewaków z Tallina. Dalej, nagranie kontynuuje kolejna modlitwa. To muzyka cerkiewna starej Rusi zachowana przez Staroobrzędowców, którzy w XVII wieku, broniąc nieskazitelności obrządku schronili się przed prześladowaniami na Łotwie. Kolejni wykonawcy to dziewczęta z Mołdawii. Studentki uczelni muzycznej z dziewczęcą swadą wykonują modlitwę z muzyką swojego rodaka – współczesnego kompozytora i dyrygenta, a także fragment koncertu najwybitniejszego dotychczas twórcy tego rodzaju muzyki tworzącego na przełomie XVIII i XIX wieku – Dymitra Bortniańskiego. Składający się z duchownych Rumuńskiej Cerkwi chór prezentował w konkursie m.in. dwa utwory: chwalebne „Alleluja” z muzyką swojego kompozytora A.Panna, twórcy muzyki hymnu Rumunii oraz specjalnie na prośbę piszącego te słowa „Aszcze i wo grob” z „Jutrzni” K.Pendereckiego. Spośród wielu chórów z Ukrainy, pragnących uczestniczyć w tegorocznym Festiwalu, trudności wynikające ze stanu wojennego udało się pokonać jedynemu. Właśnie on, Kameralny chór ‚Credo” z Łucka, prezentuje dwie kolejne modlitwy z muzyką narodowych twórców. „Anheł wopijasze”. M.Werbyckiego, autora muzyki Hymnu Ukrainy ( XIXwiek), a także współczesnej, wybitnie utalentowanej Hanny Hawryłeć, która odeszła w pierwszych dniach obecnej wojny w czasie rakietowego ataku na Kijów. Po tym przejmującym utworze proponujemy wysłuchanie chóru z Bułgarii. Zaśpiewa trzy modlitwy: najpierw z muzyką bułgarskiego kompozytora D.Christowa, później tytułową modlitwę płyty „Pod Twoju miłost” do muzyki XIX – wiecznego P. Czesnokowa . Chór Metropolii Prawosławnej w Starej Zagorze zakończy swój mini koncert ulubionym utworem Pierwszego Hierarchy Metropolii – Metropolity Kiprianu , z piękną muzyką ( również
rosyjskiego ale współczesnego twórcy) G.Swiridowa i takimiż słowami „Strannoje Rożdiestwo widiewsze”. Utworem dyrygował sam Metropolita. Drugim utworem ku czci K.Pendereckiego wykonanym w prezentowanym koncercie było słynne „lże Chieruwimy”. O słowach tej modlitwy, w jednym z wywiadów o Festiwalu Maestro Penderecki wyraził się „ Ize Chieruwimy – Słowa są piękne, piękne słowa…” i takąż muzykę stworzył do tych słów. A wykonali ją również pięknie i jakoś ( moim zdaniem ) inaczej niż inni, prowadzeni przez (wielokrotnego laureata a później także Jurora Festiwalu ) Jerzana Dautowa, chórzyści Państwowego Teatru Opery i Baletu Kazachstanu. Najlepszy chór tegorocznej edycji a także dyrygent, swoje umiejętności pokazali również w kilkunastominutowym „Wielikim Słaowosłowiju” z muzyką A. N Strumskiego. Wykonanie to słuchacze przyjęli entuzjastycznie. Przy niemilknących na stojąco brawach, do chórzystów z Kazachstanu dołączyli muzycy z Bułgarii, Rumunii, Grecji, Ukrainy i Mołdawii, by do podziękowań, które wszystkim ludziom wspomagającym Festiwal złożyli organizatorzy, dołączyć pieśń życzenie – „Mnohaja leta” z muzyką wielce zasłużonego dla Festiwalu Romualda Twardowskiego. Później była wielominutowa owacja.

Z nadzieją, że Koncert spodoba się również Państwu i wyrazami najwyższego szacunku. Mikołaj Buszko

Ladies, Gentlemen, Dear Listeners.
The concert I invite you to listen to crowned the 42nd edition of the International Orthodox Church Musie Festival “Hajnówka 2023″ organized by Hajnowka’s „Orthodox Church Musie” Foundation, which took place on 25-28 May 2023 in Białystok, under the guiding byword of „Orthodox
church musie: from sources, to modernity”. It was this kind of musie, performed by choirs from Bułgaria, Estonia, Greece, Kazakhstan, latvia, Moldova, Romania, Ukrainę, and USA, that could be heard within the framework of the festival competition. There were also performances by a choir from Belarus and Poland. Our singers performed the opening Concert of the event organized on the 90th birthday of a great friend of the event, Krzysztof Penderecki – who has served as the Festival’s Artistic Patron sińce 2003. The concert titled „Sacrum of East and West in Krzysztof Penderecki’s choir musie” was dedicated to His memory. The Maestro’s pieces inspired by the musie of West and East Churches were given an excellent performance by the Warsaw National Philharmonic Choir directed by Bartosz Michałowski. The concert’s program was complemented by a composition by John Tavener (on the lOth anniversary of his passing), as well as an incredibly rare musical form in recent times – an Orthodox church musie concert written by Romuald Twardowski. Representatives of Free Belarus who sing in the „Concordia” Choir currently situated in Poland also sang pieces by their composers outside the competition framework. Itis my hope that we will be able to present You both these concerts in separate recordings. The disc I invite You to listen to begins with Byzantine prayers performed by the „Byzantium Ensemble of Athens” founded by many renowned cantors of the Ecumenical Patriarchate. Their Easter Troparion „Chrystos anesti” is followed by a presentation of vocal talent against an excellent droning background – an ison – by conductor and soloist (cantor, teacher, composer, musie theorist, journalist) Georgios Chatzichronoglou. This excellent choir and soloist both introduced us to the wonderful world of Byzantium’s musie. Next, joy, devotion, and a request for God’s protection was expressed in „Hosanna” prayer by the Coptic (according to many historical sources – descendants of the ancient Egyptians and Pharaohs) immigrants from the United States (including clergy), representing one of the oldest – Coptic – Orthodox Churches. Meanwhile, the Christmas piece „Hululo” saw a beautiful performance in Chrisfs language by a female soloist with the Estonian Orthodox Singers’ Ensemble from Tallinn. The recording continues with another prayer. It’s Orthodox church musie of old Rus preserved by Old Believers who, in 17th century, while defending the purity of their sacrament, sought asylum from persecution in Latvia. The next set of performers are girls from Moldova. These musical academy students show female gusto while performing a prayer set to the musie of their countryman – a modern composer and conductor – as well as a fragment of a concert by, so far, the most prominent creator of this kind of musie, who composed at the break of 18th and 19th century – Dmitry Bortniansky. The Romanian Orthodox Church Choir composed of clergy members presented, among others, two particular pieces during the competition: „Alleluja” set to musie of their native composer Anton Pann – creator of
musie for the Romanian Anthem – and, by special request of the author of these words, „Aszcze i wo grob” from K. Penderecki’s „Matins”. Only one Ukrainian choir from among many wishing to perform in this year’s Festival was able to overcome the difficulties caused by the State of war. It was the „Credo” Ensemble Choir from Lutsk that presented the next two prayers with musie by national artists. „Anhel wopijasze” by Mykhailo Verbytsky, composer of the musie to the Ukrainian Anthem (19th century), as well as a piece by the modern, prominently talented Hanna Havrylets, who passed away during the first days of the current war in a rocket attack on Kyiv. Following this poignant piece, we propose listening to the choir from Bułgaria. It sings three prayers: first one to the musie by Bulgarian composer Dobri Hristov, then the prayer that serves as this disc’s title: „Pod Twoju milost” set to musie by 19th century’s Pavel Chesnokov. The Choir of Bulgarian Church’s Metropolis of Stara Zagora finishes its mini-concert with the favorite piece of Metropolitan
Cyprian, First Metropolitan Hierarch, with beautiful musie by (also Russian, but modern artist) Georgy Svidirov, and equally beautiful words of „Strannoje Rozdiestwo widiewsze”. The piece was conducted by the Metropolitan himself. The second piece performed in K. Penderecki’s honor during the concert was his famous „Ize Chieruwimy”. In one of the interviews for the Festival, Maestro Penderecki said the following about the words of this prayer: „Ize Chieruwimy – Words are beautiful, beautiful words…” and such was the musie that he created for those words. And it was performed just as beautifully and (in my opinion) somehow differently from others, by singers of the Kazakh National Opera and Ballet Theatre, conducted by (many times laureate and juror of the Festival) Yerzhan Dautov. Both he and the choir were the best performers of this year’s Festival, and they also showed off their skills in the lengthy „Wielikije Slaowoslowije” set to musie by A. N. Strumski. Listeners received that performance with great enthusiasm. During unending applause, the
singers from Kazakhstan were joined by musicians from Bułgaria, Romania, Greece, Ukrainę, and Moldova, in order to add a requested song – „Mnohaja leta” with musie by the greatly renowned Romuald Twardowski – to the thanks that the organizers offered to all people supporting the Festival. What followed was many minutes of ovation.

With hope that You will also enjoy the Concert, and with expressions of highest regard.

Mikołaj Buszko.

Translation: lęjor Maksymiuk

Ромуальд Твардовский родился в 1930 году в городе Вильно. В 1950 году поступил в вильнюcское музучилище, а спустя два года в Госконсерваторию, которую окончил в 1957 году по классу композиции и фортепиано. В годах 1957 – 1960 Твардовский продолжал учебу в варшавской консерватории, а в 1963 году уехал в Париж, где стал учеником славной Надии Буланже, воспитательницы многих поколений французских, польских и американских  композиторов.

После возвращения на родину Твардовский развивает активную творческую деятельность в области хоровой, симфонической и оперной музыки. Он автор пяти опер, двух балетов, большого числа произведений для симфонических и камерных оркестров, а  также  большого  состава  хоровых  произведений.

Твардовский – лауреат многих международных премий. Он – двоекратный лауреат

Гран При Монте Карло, Международной Трибуны Композиторов UNESCO, конкурсов в Тур (Франция), Скопье (Македония), Праге, Петербурге. В 2006 году ему была присуждена  премия  им.  Падеревского  в  США.

Особое место в творчестве композитора  занимает церковная музыка. Вслед за Маленькой Православной Литургией для хора и ансамбля инструментов (1968) пoявились многочисленные церковные произведения для хора, из которых самое известное Аллилуия  сыскало  мировую  славу.

Участие композитора в работах Международного Фестивала Церковной Музыки в Хайнувке и Белостоке способствовало налаживанию ним творчeских связей с передовыми коллективами России, Украины, Белорусии, Молдавии и других стран. Сегодния произведения Твардовского имеют в своем репертуаре такие выдающиеся коллективы, как хоры им. Свешникова, Юрлова, Ревуцкого, хоры консерваторий С. Петербурга, Минска, Москвы. Особого внимания  заслуживает сотрудничество композитора со знаменитым камерным хором «Киев», в рeзультате чего возникла Литургия Иоанна Златоуста «Киевская» исполнена с успехом под руководством Мыколы Гобдыча в 2008 году в киевской  филармонии.

Разнообразная по характеру и настроению, переполненная духом молитвенности, музыка Твардовского покоряет силой выражения, оригинальностью и бережным отношением  к  традиции.

Идея сочинения Литургии родилась в 2005 году, когда во время разговора с Мыколой Гобдычем, гостем XXIV Международного Фестиваля Церковной Музыки, я решил взяться за это  непростое  дело.

Мировая премьера Литургии в исполнении Камерного хора „Киев” под управлением Гобдыча  состоялась  12 мая  2008  года  в  Киевской  филармонии.

Очередная презентация произведения состоялась два года спустя. Исполнителем Литургии на этот раз стала знаменитая Государственная Академическая Хоровая Капелла им. А. Юрлова  из  Москвы.

Прекрасное звучание хора и мастерская дирижёрская палочка профессора Геннадия Дмитрияка произвели глубокое впечатление на публику, которая одарила артистов бурными аплодисментами.

Данный  альбом  отражает  настроение  и  атмосферу  того  памятного  концерта.

Ромуальд  Твардовский

Авторитеты о церковной музыке Ромуальда Твардовского:

«…Когда было объявлено, что Хор Белорусского Радио и Телевидения будет исполнять его сочинения, я стал внимательно слушать мелодии и гармонии его произведений. С каждой фразой все больше понимал, что скромный и дружеский человек по имени Ромуальд – незаурядная музыкальная личность… Как ему удалось проникнуть в церковнославянскую стихию?  Этот  вопрос  постоянно  кружил  в  моей  голове…»

Ионафан – архиепископ  Херсонский  и  Таврический  (Gazeta  Festiwalowa  1/2005)

«В православных церковных произведениях композитора отчётливо просматривается преемственность, вытекающая не только из стилей народного пения, но и византийских гимнов, славянских песнопений, русского барокко и классицизма… Они стали важной составляющей  духовной  жизни  России…» проф. Борис Тевлин – заведующий кафедрой хорового дирижирования Московской Консерватории  (из  рекомендации  на  соискание  премии  им.  Падеревского)

«… В течение 23 лет он сочинил много прекрасных произведений православной церковной музыки …Хвалите имя Господне, Аллилуйя, Воскресение Христово (прекрасно исполненное хором Свешникова из Москвы). Вышеупомянутые произведения ставят Ромуальда Твардовского в первом ряду современных композиторов церковной музыки не только в стране, но и в мире. Несмотря на разницу в вероисповедовании он внес огромный вклад  в  духовную  сокровищницу  Православия…»

О. Георги Шурбак – художественный руководитель Мужского Ансамбля Церковной Музыки  (Gazeta  Festiwalowa  1/2005)

Szanowni Państwo, Drodzy Słuchacze.
Koncert, do którego wysłuchania zapraszam, zwieńczył 42 edycję organizowanego przez Fundację „Muzyka Cerkiewna” w Hajnówce Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka 2023″, który pod przewodnim hasłem „ Muzyka cerkiewna od źródeł do współczesności” odbył się w dn. 25-28 maja br. w Białymstoku. Właśnie taka muzyka wykonana przez chóry z Bułgarii, Estonii, Grecji, Kazachstanu, Łotwy, Mołdawii, Rumunii, Ukrainy i USA, ^ A wybrzmiewała w ramach festiwalowego konkursu. Wystąpił również chór z Białorusi i Polski. Nasi chórzyści to wykonawcy Koncertu rozpoczynającego imprezę, organizowaną w roku 90 urodzin wielkiego przyjaciela imprezy, Krzysztofa Pendereckiego – od 2003 roku sprawującego nad Festiwalem Patronat Artystyczny. To Jego pamięci poświęcono koncert pt. „Sacrum Wschodu I i Zachodu w muzyce chóralnej Krzysztofa Pendereckiego”. W znakomitym wykonaniu prowadzonego przez Bartosza Michałowskiego Chóru Filharmonii Narodowej w Warszawie zabrzmiały utwory Maestro inspirowane muzyką Kościołów Zachodu i Wschodu. Program koncertu
uzupełniliśmy kompozycją Johna Tavenera (w 10 rocznicę śmierci) oraz niezwykle rzadko tworzoną ostatnio formą muzyczną – koncertem muzyki cerkiewnej autorstwa Romualda Twardowskiego. Również poza konkursem utwory swoich kompozytorów wykonali przedstawiciele Wolnej Białorusi śpiewający w istniejącym obecnie w Polsce- chórze „Concordia”. Mamy nadzieję, że obydwa koncerty zaprezentujemy Państwu w oddzielnych nagraniach. Płytę, do której wysłuchania Państwa zapraszam, rozpoczynamy modlitwami bizantyjskimi w wykonaniu „Bizantyjskiego Zespołu Aten” założonego przez uznanych kantorów Patriarchatu Ekumenicznego. Po wielkanocnym Troparionie „Chrystos anesti” w wykonaniu Chóru, swój wokalny talent na znakomitym burdonowym tle – isonie, zaprezentował dyrygent i solista (kantor, pedagog, kompozytor, muzykolog, dziennikarz) Georgios Chatzichronoglou. Doskonały chór i takiż solista wprowadzili nas w świat cudownej muzyki Bizancjum. Następnie radość, uwielbienie i prośbę o Bożą opiekę w modlitwie „Hosanna”wyrazili
Koptowie ( według wielu źródeł historycznych – potomkowie pierwotnych Egipcjan i Faraonów) emigranci z USA ( w tym duchowni), reprezentujący jeden z najstarszych – Koptyjski Kościół Prawosławny, zaś Bożonarodzeniowy utwór „ Hululo”- pięknie w języku Chrystusa wykonała solistka z estońskim Zespołem Prawosławnych Śpiewaków z Tallina. Dalej, nagranie kontynuuje kolejna modlitwa. To muzyka cerkiewna starej Rusi zachowana przez Staroobrzędowców, którzy w XVII wieku, broniąc nieskazitelności obrządku schronili się przed prześladowaniami na Łotwie. Kolejni wykonawcy to dziewczęta z Mołdawii. Studentki uczelni muzycznej z dziewczęcą swadą wykonują modlitwę z muzyką swojego rodaka – współczesnego kompozytora i dyrygenta, a także fragment koncertu najwybitniejszego dotychczas twórcy tego rodzaju muzyki tworzącego na przełomie XVIII i XIX wieku – Dymitra Bortniańskiego. Składający się z duchownych Rumuńskiej Cerkwi chór prezentował w konkursie m.in. dwa utwory: chwalebne „Alleluja” z muzyką swojego kompozytora A.Panna, twórcy muzyki hymnu Rumunii oraz specjalnie na prośbę piszącego te słowa „Aszcze i wo grob” z „Jutrzni” K.Pendereckiego. Spośród wielu chórów z Ukrainy, pragnących uczestniczyć w tegorocznym Festiwalu, trudności wynikające ze stanu wojennego udało się pokonać jedynemu. Właśnie on, Kameralny chór ‚Credo” z Łucka, prezentuje dwie kolejne modlitwy z muzyką narodowych twórców. „Anheł wopijasze”. M.Werbyckiego, autora muzyki Hymnu Ukrainy ( XIXwiek), a także współczesnej, wybitnie utalentowanej Hanny Hawryłeć, która odeszła w pierwszych dniach obecnej wojny w czasie rakietowego ataku na Kijów. Po tym przejmującym utworze proponujemy wysłuchanie chóru z Bułgarii. Zaśpiewa trzy modlitwy: najpierw z muzyką bułgarskiego kompozytora D.Christowa, później tytułową modlitwę płyty „Pod Twoju miłost” do muzyki XIX – wiecznego P. Czesnokowa . Chór Metropolii Prawosławnej w Starej Zagorze zakończy swój mini koncert ulubionym utworem Pierwszego Hierarchy Metropolii – Metropolity Kiprianu , z piękną muzyką ( również
rosyjskiego ale współczesnego twórcy) G.Swiridowa i takimiż słowami „Strannoje Rożdiestwo widiewsze”. Utworem dyrygował sam Metropolita. Drugim utworem ku czci K.Pendereckiego wykonanym w prezentowanym koncercie było słynne „lże Chieruwimy”. O słowach tej modlitwy, w jednym z wywiadów o Festiwalu Maestro Penderecki wyraził się „ Ize Chieruwimy – Słowa są piękne, piękne słowa…” i takąż muzykę stworzył do tych słów. A wykonali ją również pięknie i jakoś ( moim zdaniem ) inaczej niż inni, prowadzeni przez (wielokrotnego laureata a później także Jurora Festiwalu ) Jerzana Dautowa, chórzyści Państwowego Teatru Opery i Baletu Kazachstanu. Najlepszy chór tegorocznej edycji a także dyrygent, swoje umiejętności pokazali również w kilkunastominutowym „Wielikim Słaowosłowiju” z muzyką A. N Strumskiego. Wykonanie to słuchacze przyjęli entuzjastycznie. Przy niemilknących na stojąco brawach, do chórzystów z Kazachstanu dołączyli muzycy z Bułgarii, Rumunii, Grecji, Ukrainy i Mołdawii, by do podziękowań, które wszystkim ludziom wspomagającym Festiwal złożyli organizatorzy, dołączyć pieśń życzenie – „Mnohaja leta” z muzyką wielce zasłużonego dla Festiwalu Romualda Twardowskiego. Później była wielominutowa owacja.

Z nadzieją, że Koncert spodoba się również Państwu i wyrazami najwyższego szacunku. Mikołaj Buszko

Ladies, Gentlemen, Dear Listeners.
The concert I invite you to listen to crowned the 42nd edition of the International Orthodox Church Musie Festival “Hajnówka 2023″ organized by Hajnowka’s „Orthodox Church Musie” Foundation, which took place on 25-28 May 2023 in Białystok, under the guiding byword of „Orthodox
church musie: from sources, to modernity”. It was this kind of musie, performed by choirs from Bułgaria, Estonia, Greece, Kazakhstan, latvia, Moldova, Romania, Ukrainę, and USA, that could be heard within the framework of the festival competition. There were also performances by a choir from Belarus and Poland. Our singers performed the opening Concert of the event organized on the 90th birthday of a great friend of the event, Krzysztof Penderecki – who has served as the Festival’s Artistic Patron sińce 2003. The concert titled „Sacrum of East and West in Krzysztof Penderecki’s choir musie” was dedicated to His memory. The Maestro’s pieces inspired by the musie of West and East Churches were given an excellent performance by the Warsaw National Philharmonic Choir directed by Bartosz Michałowski. The concert’s program was complemented by a composition by John Tavener (on the lOth anniversary of his passing), as well as an incredibly rare musical form in recent times – an Orthodox church musie concert written by Romuald Twardowski. Representatives of Free Belarus who sing in the „Concordia” Choir currently situated in Poland also sang pieces by their composers outside the competition framework. Itis my hope that we will be able to present You both these concerts in separate recordings. The disc I invite You to listen to begins with Byzantine prayers performed by the „Byzantium Ensemble of Athens” founded by many renowned cantors of the Ecumenical Patriarchate. Their Easter Troparion „Chrystos anesti” is followed by a presentation of vocal talent against an excellent droning background – an ison – by conductor and soloist (cantor, teacher, composer, musie theorist, journalist) Georgios Chatzichronoglou. This excellent choir and soloist both introduced us to the wonderful world of Byzantium’s musie. Next, joy, devotion, and a request for God’s protection was expressed in „Hosanna” prayer by the Coptic (according to many historical sources – descendants of the ancient Egyptians and Pharaohs) immigrants from the United States (including clergy), representing one of the oldest – Coptic – Orthodox Churches. Meanwhile, the Christmas piece „Hululo” saw a beautiful performance in Chrisfs language by a female soloist with the Estonian Orthodox Singers’ Ensemble from Tallinn. The recording continues with another prayer. It’s Orthodox church musie of old Rus preserved by Old Believers who, in 17th century, while defending the purity of their sacrament, sought asylum from persecution in Latvia. The next set of performers are girls from Moldova. These musical academy students show female gusto while performing a prayer set to the musie of their countryman – a modern composer and conductor – as well as a fragment of a concert by, so far, the most prominent creator of this kind of musie, who composed at the break of 18th and 19th century – Dmitry Bortniansky. The Romanian Orthodox Church Choir composed of clergy members presented, among others, two particular pieces during the competition: „Alleluja” set to musie of their native composer Anton Pann – creator of
musie for the Romanian Anthem – and, by special request of the author of these words, „Aszcze i wo grob” from K. Penderecki’s „Matins”. Only one Ukrainian choir from among many wishing to perform in this year’s Festival was able to overcome the difficulties caused by the State of war. It was the „Credo” Ensemble Choir from Lutsk that presented the next two prayers with musie by national artists. „Anhel wopijasze” by Mykhailo Verbytsky, composer of the musie to the Ukrainian Anthem (19th century), as well as a piece by the modern, prominently talented Hanna Havrylets, who passed away during the first days of the current war in a rocket attack on Kyiv. Following this poignant piece, we propose listening to the choir from Bułgaria. It sings three prayers: first one to the musie by Bulgarian composer Dobri Hristov, then the prayer that serves as this disc’s title: „Pod Twoju milost” set to musie by 19th century’s Pavel Chesnokov. The Choir of Bulgarian Church’s Metropolis of Stara Zagora finishes its mini-concert with the favorite piece of Metropolitan
Cyprian, First Metropolitan Hierarch, with beautiful musie by (also Russian, but modern artist) Georgy Svidirov, and equally beautiful words of „Strannoje Rozdiestwo widiewsze”. The piece was conducted by the Metropolitan himself. The second piece performed in K. Penderecki’s honor during the concert was his famous „Ize Chieruwimy”. In one of the interviews for the Festival, Maestro Penderecki said the following about the words of this prayer: „Ize Chieruwimy – Words are beautiful, beautiful words…” and such was the musie that he created for those words. And it was performed just as beautifully and (in my opinion) somehow differently from others, by singers of the Kazakh National Opera and Ballet Theatre, conducted by (many times laureate and juror of the Festival) Yerzhan Dautov. Both he and the choir were the best performers of this year’s Festival, and they also showed off their skills in the lengthy „Wielikije Slaowoslowije” set to musie by A. N. Strumski. Listeners received that performance with great enthusiasm. During unending applause, the
singers from Kazakhstan were joined by musicians from Bułgaria, Romania, Greece, Ukrainę, and Moldova, in order to add a requested song – „Mnohaja leta” with musie by the greatly renowned Romuald Twardowski – to the thanks that the organizers offered to all people supporting the Festival. What followed was many minutes of ovation.

With hope that You will also enjoy the Concert, and with expressions of highest regard.

Mikołaj Buszko.

Translation: lęjor Maksymiuk

Dear Ladies and Gentlemen,

I warmly invite you to listen to the Gala Concert of this year’s XXXIX International Festival of Orthodox Church Music “Hajnówka 2020”, which was held on September 17-20, 2020. Participation in the Festival, which was supposed to take place traditionally in May, confirmed 30 choirs from 15 countries of Europe, Asia and Africa. Unfortunately, our plans were thwarted by the outbreak of the pandemic. In consultation with choirs’ conductors and hoping, that the situation will normalize, we postponed the Festival to September. However our hopes did not come true, and the anticipated September normality did not occur. Widespread restrictions and health concerns caused, that majority of the choirs were prevented, often at the last moment, from participation. Despite this, we have managed, although with more modest quantitative composition, to organize the Festival with participation of performers from Bulgaria, Greece and Poland. Prior to the pandemic announcement our Great Friend – Krzysztof Penderecki had passed away. He was an eminent Polish composer, who was the only one to have Artistic Patronage over our Festival since 2003.  We dedicated the Concert to His memory, which I invite you to listen to. With the verses of Psalm 50 with music by Assyrian monk Seraphim Bit-Kharibi performed in the language of Jesus, the album begins an outstanding Greek singer of Byzantine music, conductor of female choir from Piraeus – Nektaria Karantzi. Atmosphere of prayer for mercy is upheld by the second performer, Choir of the Assumption Orthodox Church from Warsaw. Led by the best conductor of this year’s edition of the Festival – Łukasz Rejt, performed two prayers with the music of contemporary composers, closing out their mini concert with the melody of the monastery hermitage of Holy Mount Athos. Performing third are the hosts’ representatives – young Białystok citizens conducted by Barbara Kornacka, next to the Marian hymn set to the music by S. Rachmaninoff, they sung the second prayer adequate to their age –  “Ot yunosti moyeya” (“From my youth”) –  Antiphon 4 sang during the Lauds in All Night Vigil. Music of this prayer was composed by a young contemporary composer and conductor Yelena Yunek. Born and educated in Ukraine, she currently teaches at Orthodox and secular Ukrainian and Russian universities. The next Polish performer is an artistic representation of the Cracow University of Technology. Future engineers, excellently conducted by very well educated musically, but also a graduate of the philosophy department, Marta Stós, performed an exquisite repertoire. After a brilliant performance of a very popular composition among the festival choirs “Bogoroditse Devo raduysya” (“Rejoice o Virgin Theotokos”) by celebrating this year 85^th anniversary Estonian Arvo Pärt, they offered “Lord’s prayer” with music by Andrei Makor, the contemporary composer from Slovenia, that has not been presented at the Festival so far. While creating the concert program, I intentionally asked for a prayer “Vo Tsarstvi Tvoem” (“In Thy Kingdom”) from “The Sermon on the Mount”, which perfectly reflects the intention of the concert and which is also expressed in the title icon of presented CD album. This piece with the music of Bulgarian composer Dobri Hristov and the solo part of Karina Piętak was a kind of announcement of the next performers, famous Bulgarian male choir “Yoan Kukuzel – The Angelvoiced”. Led for many years by the excellent conductor Dimitr Dimitrov, they won the Laurel of our Festival twice. Before performing the pieces by Bulgarian composers, the singers led by Kristian Popov presented a male version of the festival signal “Tebe poyem” (“To Thee we sing”), composed for this year’s Festival by Romuald Twardowski. As the best professionals of this year, they reaffirmed their repertoire versatility. From the oldest Bulgarian monody with a drone note – ikos in the background, in the climate of the Orient and low bass parts, through prayer with the music by Kiril Popov – conductor’s father, to polyphony in “Slavoslovie Velikoye” (“The Great Doxology”) with the music by composing in the 20^th century Apostol Nikolaev-Strumsky with beautiful solo parts of Nikola Antonov and Emil Dakov, closing up the first part of Gala Concert with Bulgarian wishes “Mnogaya leta” (“Many years”). In the second part of the concert, conducted by the choir’s founder prof. Violetta Bielecka, the Choir of the Podlasie Opera and Philharmonic, which is currently among the best professional choirs in Poland, showed their performance and interpretation capabilities of Orthodox church music. The first performed composition (for three choirs) was with beautiful (as maestro said) lyrics of the prayer “Izhe Heruvimy” (“Herubic song”) by K. Penderecki. He composed this piece in 1986 for his friend’s Mścisław Roztropowicz 60^th birthday.  Vocalisation for the men’s choir “In Memory of Krzysztof Penderecki” and “Velika Yektenya” (“Great Litany”) from “Liturgy” are the two pieces composed especially for this occasional concert by the most outstanding contemporary composer of Ukraine and multiple Juror of the Festival – Lesya Dychko. These were the premieres of these works. The second piece by K. Penderecki also performed by three choirs was “Iz glubiny wozzvah” (“Out of the depth I have cried”). An Orthodox Church version of “De profundis” from the oratory “Seven gates of Jerusalem” was composed in 2013 upon the request of the writer of these words. Its premiere took place the same year during a unique Festival concert “Orthodox Church music of K. Penderecki and European composers dedicated to him” on the occasion of Maestro’s 80th anniversary. In his presence, the piece was performed by the St. Petersburg Conservatory’s Choir conducted by Anton Maksimov, currently Professor of the Faculty of Choral Conducting of this university. During this year’s concert the song “Blazhen muzh” (“Blessed is the man”) by the famous Russian composer Anatoly Kiselev, who was associated with our Festival for many years, and who also died this year, was beautifully, prayerfully and sometimes even bravely performed.  The choristers also performed several pieces from Sergei Rachmaninov’s „All Night Vigil”. The work of the great Russian émigré pianist and composer, prohibited for the first years after the revolution, has been experiencing a renaissance for many years.  Also his Orthodox Church music with such characteristic for the composer Russian long phrases is often performed at our Festival. This can be affirmed by „All Night Vigil” performed in 2007 by the famous Ukrainian choir „Dumka” under the direction of Yevhen Savchuk, or the songs from this service perfectly sung by the performers of the presented album.  The thunderous applause-winning „Velikoye Slavoslovye” (“The Great Doxology”) closed up the concert. Before the official closing, I thanked the performers and all the people of good will thanks to whom we realized this year’s edition of the Festival.  To this thanksgiving we added a musical wish of „Mnogaya leta” (“Many years”) – which was performed by Bulgarians and Poles led by Violetta Bielecka: male choir from Sofia, Podlasie Opera Choir and Choir of Cracow University of Technology.  The standing audience with long and lashing ovation even forced encore.  The choristers gathered on the stage jointly performed the musical signal of the Festival, composed by this year’s celebrator Romuald Twardowski, and dignified closed up the concert. Later there was only applause, applause, applause…

With the wishes of spiritual and artistic impressions and expressions of respect

Mikołaj Buszko

Szanowni Państwo, Drodzy Słuchacze.
Koncert, do którego wysłuchania zapraszam, zwieńczył 42 edycję organizowanego przez Fundację „Muzyka Cerkiewna” w Hajnówce Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka 2023″, który pod przewodnim hasłem „ Muzyka cerkiewna od źródeł do współczesności” odbył się w dn. 25-28 maja br. w Białymstoku. Właśnie taka muzyka wykonana przez chóry z Bułgarii, Estonii, Grecji, Kazachstanu, Łotwy, Mołdawii, Rumunii, Ukrainy i USA, ^ A wybrzmiewała w ramach festiwalowego konkursu. Wystąpił również chór z Białorusi i Polski. Nasi chórzyści to wykonawcy Koncertu rozpoczynającego imprezę, organizowaną w roku 90 urodzin wielkiego przyjaciela imprezy, Krzysztofa Pendereckiego – od 2003 roku sprawującego nad Festiwalem Patronat Artystyczny. To Jego pamięci poświęcono koncert pt. „Sacrum Wschodu I i Zachodu w muzyce chóralnej Krzysztofa Pendereckiego”. W znakomitym wykonaniu prowadzonego przez Bartosza Michałowskiego Chóru Filharmonii Narodowej w Warszawie zabrzmiały utwory Maestro inspirowane muzyką Kościołów Zachodu i Wschodu. Program koncertu
uzupełniliśmy kompozycją Johna Tavenera (w 10 rocznicę śmierci) oraz niezwykle rzadko tworzoną ostatnio formą muzyczną – koncertem muzyki cerkiewnej autorstwa Romualda Twardowskiego. Również poza konkursem utwory swoich kompozytorów wykonali przedstawiciele Wolnej Białorusi śpiewający w istniejącym obecnie w Polsce- chórze „Concordia”. Mamy nadzieję, że obydwa koncerty zaprezentujemy Państwu w oddzielnych nagraniach. Płytę, do której wysłuchania Państwa zapraszam, rozpoczynamy modlitwami bizantyjskimi w wykonaniu „Bizantyjskiego Zespołu Aten” założonego przez uznanych kantorów Patriarchatu Ekumenicznego. Po wielkanocnym Troparionie „Chrystos anesti” w wykonaniu Chóru, swój wokalny talent na znakomitym burdonowym tle – isonie, zaprezentował dyrygent i solista (kantor, pedagog, kompozytor, muzykolog, dziennikarz) Georgios Chatzichronoglou. Doskonały chór i takiż solista wprowadzili nas w świat cudownej muzyki Bizancjum. Następnie radość, uwielbienie i prośbę o Bożą opiekę w modlitwie „Hosanna”wyrazili
Koptowie ( według wielu źródeł historycznych – potomkowie pierwotnych Egipcjan i Faraonów) emigranci z USA ( w tym duchowni), reprezentujący jeden z najstarszych – Koptyjski Kościół Prawosławny, zaś Bożonarodzeniowy utwór „ Hululo”- pięknie w języku Chrystusa wykonała solistka z estońskim Zespołem Prawosławnych Śpiewaków z Tallina. Dalej, nagranie kontynuuje kolejna modlitwa. To muzyka cerkiewna starej Rusi zachowana przez Staroobrzędowców, którzy w XVII wieku, broniąc nieskazitelności obrządku schronili się przed prześladowaniami na Łotwie. Kolejni wykonawcy to dziewczęta z Mołdawii. Studentki uczelni muzycznej z dziewczęcą swadą wykonują modlitwę z muzyką swojego rodaka – współczesnego kompozytora i dyrygenta, a także fragment koncertu najwybitniejszego dotychczas twórcy tego rodzaju muzyki tworzącego na przełomie XVIII i XIX wieku – Dymitra Bortniańskiego. Składający się z duchownych Rumuńskiej Cerkwi chór prezentował w konkursie m.in. dwa utwory: chwalebne „Alleluja” z muzyką swojego kompozytora A.Panna, twórcy muzyki hymnu Rumunii oraz specjalnie na prośbę piszącego te słowa „Aszcze i wo grob” z „Jutrzni” K.Pendereckiego. Spośród wielu chórów z Ukrainy, pragnących uczestniczyć w tegorocznym Festiwalu, trudności wynikające ze stanu wojennego udało się pokonać jedynemu. Właśnie on, Kameralny chór ‚Credo” z Łucka, prezentuje dwie kolejne modlitwy z muzyką narodowych twórców. „Anheł wopijasze”. M.Werbyckiego, autora muzyki Hymnu Ukrainy ( XIXwiek), a także współczesnej, wybitnie utalentowanej Hanny Hawryłeć, która odeszła w pierwszych dniach obecnej wojny w czasie rakietowego ataku na Kijów. Po tym przejmującym utworze proponujemy wysłuchanie chóru z Bułgarii. Zaśpiewa trzy modlitwy: najpierw z muzyką bułgarskiego kompozytora D.Christowa, później tytułową modlitwę płyty „Pod Twoju miłost” do muzyki XIX – wiecznego P. Czesnokowa . Chór Metropolii Prawosławnej w Starej Zagorze zakończy swój mini koncert ulubionym utworem Pierwszego Hierarchy Metropolii – Metropolity Kiprianu , z piękną muzyką ( również
rosyjskiego ale współczesnego twórcy) G.Swiridowa i takimiż słowami „Strannoje Rożdiestwo widiewsze”. Utworem dyrygował sam Metropolita. Drugim utworem ku czci K.Pendereckiego wykonanym w prezentowanym koncercie było słynne „lże Chieruwimy”. O słowach tej modlitwy, w jednym z wywiadów o Festiwalu Maestro Penderecki wyraził się „ Ize Chieruwimy – Słowa są piękne, piękne słowa…” i takąż muzykę stworzył do tych słów. A wykonali ją również pięknie i jakoś ( moim zdaniem ) inaczej niż inni, prowadzeni przez (wielokrotnego laureata a później także Jurora Festiwalu ) Jerzana Dautowa, chórzyści Państwowego Teatru Opery i Baletu Kazachstanu. Najlepszy chór tegorocznej edycji a także dyrygent, swoje umiejętności pokazali również w kilkunastominutowym „Wielikim Słaowosłowiju” z muzyką A. N Strumskiego. Wykonanie to słuchacze przyjęli entuzjastycznie. Przy niemilknących na stojąco brawach, do chórzystów z Kazachstanu dołączyli muzycy z Bułgarii, Rumunii, Grecji, Ukrainy i Mołdawii, by do podziękowań, które wszystkim ludziom wspomagającym Festiwal złożyli organizatorzy, dołączyć pieśń życzenie – „Mnohaja leta” z muzyką wielce zasłużonego dla Festiwalu Romualda Twardowskiego. Później była wielominutowa owacja.

Z nadzieją, że Koncert spodoba się również Państwu i wyrazami najwyższego szacunku. Mikołaj Buszko

Ladies, Gentlemen, Dear Listeners.
The concert I invite you to listen to crowned the 42nd edition of the International Orthodox Church Musie Festival “Hajnówka 2023″ organized by Hajnowka’s „Orthodox Church Musie” Foundation, which took place on 25-28 May 2023 in Białystok, under the guiding byword of „Orthodox
church musie: from sources, to modernity”. It was this kind of musie, performed by choirs from Bułgaria, Estonia, Greece, Kazakhstan, latvia, Moldova, Romania, Ukrainę, and USA, that could be heard within the framework of the festival competition. There were also performances by a choir from Belarus and Poland. Our singers performed the opening Concert of the event organized on the 90th birthday of a great friend of the event, Krzysztof Penderecki – who has served as the Festival’s Artistic Patron sińce 2003. The concert titled „Sacrum of East and West in Krzysztof Penderecki’s choir musie” was dedicated to His memory. The Maestro’s pieces inspired by the musie of West and East Churches were given an excellent performance by the Warsaw National Philharmonic Choir directed by Bartosz Michałowski. The concert’s program was complemented by a composition by John Tavener (on the lOth anniversary of his passing), as well as an incredibly rare musical form in recent times – an Orthodox church musie concert written by Romuald Twardowski. Representatives of Free Belarus who sing in the „Concordia” Choir currently situated in Poland also sang pieces by their composers outside the competition framework. Itis my hope that we will be able to present You both these concerts in separate recordings. The disc I invite You to listen to begins with Byzantine prayers performed by the „Byzantium Ensemble of Athens” founded by many renowned cantors of the Ecumenical Patriarchate. Their Easter Troparion „Chrystos anesti” is followed by a presentation of vocal talent against an excellent droning background – an ison – by conductor and soloist (cantor, teacher, composer, musie theorist, journalist) Georgios Chatzichronoglou. This excellent choir and soloist both introduced us to the wonderful world of Byzantium’s musie. Next, joy, devotion, and a request for God’s protection was expressed in „Hosanna” prayer by the Coptic (according to many historical sources – descendants of the ancient Egyptians and Pharaohs) immigrants from the United States (including clergy), representing one of the oldest – Coptic – Orthodox Churches. Meanwhile, the Christmas piece „Hululo” saw a beautiful performance in Chrisfs language by a female soloist with the Estonian Orthodox Singers’ Ensemble from Tallinn. The recording continues with another prayer. It’s Orthodox church musie of old Rus preserved by Old Believers who, in 17th century, while defending the purity of their sacrament, sought asylum from persecution in Latvia. The next set of performers are girls from Moldova. These musical academy students show female gusto while performing a prayer set to the musie of their countryman – a modern composer and conductor – as well as a fragment of a concert by, so far, the most prominent creator of this kind of musie, who composed at the break of 18th and 19th century – Dmitry Bortniansky. The Romanian Orthodox Church Choir composed of clergy members presented, among others, two particular pieces during the competition: „Alleluja” set to musie of their native composer Anton Pann – creator of
musie for the Romanian Anthem – and, by special request of the author of these words, „Aszcze i wo grob” from K. Penderecki’s „Matins”. Only one Ukrainian choir from among many wishing to perform in this year’s Festival was able to overcome the difficulties caused by the State of war. It was the „Credo” Ensemble Choir from Lutsk that presented the next two prayers with musie by national artists. „Anhel wopijasze” by Mykhailo Verbytsky, composer of the musie to the Ukrainian Anthem (19th century), as well as a piece by the modern, prominently talented Hanna Havrylets, who passed away during the first days of the current war in a rocket attack on Kyiv. Following this poignant piece, we propose listening to the choir from Bułgaria. It sings three prayers: first one to the musie by Bulgarian composer Dobri Hristov, then the prayer that serves as this disc’s title: „Pod Twoju milost” set to musie by 19th century’s Pavel Chesnokov. The Choir of Bulgarian Church’s Metropolis of Stara Zagora finishes its mini-concert with the favorite piece of Metropolitan
Cyprian, First Metropolitan Hierarch, with beautiful musie by (also Russian, but modern artist) Georgy Svidirov, and equally beautiful words of „Strannoje Rozdiestwo widiewsze”. The piece was conducted by the Metropolitan himself. The second piece performed in K. Penderecki’s honor during the concert was his famous „Ize Chieruwimy”. In one of the interviews for the Festival, Maestro Penderecki said the following about the words of this prayer: „Ize Chieruwimy – Words are beautiful, beautiful words…” and such was the musie that he created for those words. And it was performed just as beautifully and (in my opinion) somehow differently from others, by singers of the Kazakh National Opera and Ballet Theatre, conducted by (many times laureate and juror of the Festival) Yerzhan Dautov. Both he and the choir were the best performers of this year’s Festival, and they also showed off their skills in the lengthy „Wielikije Slaowoslowije” set to musie by A. N. Strumski. Listeners received that performance with great enthusiasm. During unending applause, the
singers from Kazakhstan were joined by musicians from Bułgaria, Romania, Greece, Ukrainę, and Moldova, in order to add a requested song – „Mnohaja leta” with musie by the greatly renowned Romuald Twardowski – to the thanks that the organizers offered to all people supporting the Festival. What followed was many minutes of ovation.

With hope that You will also enjoy the Concert, and with expressions of highest regard.

Mikołaj Buszko.

Translation: lęjor Maksymiuk

Dear Listeners

It is my great pleasure to invite you to listen to the Orthodox church music concert performed by the winners of the XXXVII International Festival of Orthodox Church Music „Hajnówka 2018”, which was held on May 16-20, 2018 at the Podlasie Opera and Philharmonic in Białystok, with participation from 30 choirs from 11 countries.

The concert opens with students of the Orthodox Theological University in Smolensk. Conducted by Ihumenia Yelizaveta, the head of the monastery at which the university operates, they perform a hymn with the music of the Bulgarian composer Dobri Hristov, praising the Mother of God. This 12th-century prayer from Atos Mountain is performed after the Eucharistic Canon in the second part of the Liturgy of the Faithful. The second hymn, „Zastupnitse userdnaya”(„Oh, fervant Protectress”), is the Troparion, a request and hope for intercession through the icon of Our Lady of Kazan, commonly worshipped in Russia. The music of modern St. Petersburg composer Mikhail Malevich is performed by the Orthodox Metropolitan Choir of „Venice of the North” directed by the outstanding and distinguished (also in Belarus) conductor and pedagogue Igor Matyukhov. The beginning of the prayer is the title of the presented CD, and a copy of the icon adorns the CD’s cover. Another prayer praising the Mother of God, with the music of their compatriot Ihumenia Yulianya (in the past also the conductor and laureate of our Festival) is performed excellently by the Belarusian Orthodox church choir from Gomel. The best choir among this year’s parish choirs – the Archbishop Choir from the Russian city Vladimir, excellently conducted by Tatiana Oganyan praises the Mother of God with the music of Moldovan composer Victor Bragari. The presented prayers, their performers and composers of many nations that create Orthodox church music testify to its universality that connects religions and nations. This is affirmed by the following performers from the Men’s Cathedral Choir from the Slovak Košice. The priests perform their unique take on „Trisagion – Angelic Song”, which begins every Orthodox church service. Spirituality is also upheld by performers from the Choral School in Konakovo. Graduates of the Moscow Academy of Music named after Gnesin, conductor Fr. Vadim and his wife Natalya (the composer of the music of the presented prayer) have come together to create the only choral school in the Tver Governorate. Following them, we have two compositions by Dmitry Bortniansky. One of his 35 famous concerts under the direction of Boris Somerschaf is performed by Warsaw residents, while the second one (the first part of the concert No. 9) is performed by boys from the capital of Belarus conducted by Pavel Shepelev. Both excellent conductors are students of the Great Conductors, laureates and jurors of our Festival. The first is a student of Prof. Boris Tevlin from Moscow, and the second one (our multiple laureate) of Prof. Victor Rovdo from Minsk. Polish presence on the disc is sustained by Wrocław residents. Great soloist Jerzy Butryn, alongside the Choir of the University of Economics conducted by its founder, who also directed the choir of the Wrocław Opera, excellently present Psalm No. 1 „Blazhen Muzh” („Blessed is the Man”), which starts the Vespers. Female music sense, sensitivity, and engagement in prayer are expressed in the following concert of Stiepan Degtiarev ‚Dnes’ vsiaka tvar’ („Today all creation rejoices”) by the students of the University of Culture in Krasnodar, under the direction of conductor Yelena Havlina, who was distinguished by the jury. The composition of Romuald Tvardovsky „Halleluiah” performed in the East and West is an example of musical ecumenism. Masterly conducted and performed by the best this year amateur Russian choir from Novgorod received great appreciation from the piece’s composer, who attended the concert. Among the professional choirs, the „Partes” Men’s Ensemble from Poznań performed splendidly. Therefore I propose to once again listen to the prayer „Blazhen Muzh” („Blessed is the Man”) this time performed by the „Partes”. The prayer comes from Kiev Pechersk Lavra and perfectly reflects its atmosphere. The choir from Belarus’s Brest, its name a reference to Białowieża Forest, which is held dear by the Festival’s organizers was also positively received by the jury and the public. Founded and led by a talented conductor Irina Angoluk the choir presented an interesting repertoire. On the CD, they perform the composition of the hierarch of the Russian Church – Metropolitan Hilarion. We are proud of the fact that we have revealed to our audience and to many performers the Orthodox church music of an outstanding English composer, Sir John Tavener. We have been presenting his music for years. This time I propose listening to another hymn to the Mother of God with John Tavener’s music performed by our guests from Latvia. The best in its category was the Lithuanian Boys’ Choir „Ąžuoliukas”, performing the prayer ending the Vespers „Bogoroditse Devo raduisya” („Ave Maria”), set to the music of Sergei Rachmaninoff,. The next performance comes from the singers of the College of Minsk. Perfectly led by their conductor and headmaster at the Belarusian school, they perform a prayer commonly known as „Plotiyu usnuv” („In the flesh, You fell asleep”) set to the music of a forgotten Belarusian émigré composer Nicolay Kulikovich. This Festival saw the first appearance by Orthodox church choristers from Lebanon. Superbly received by the audience (also in Warsaw) they perform a prayer in Arabic – The Great Doxology, which is based on the song of angels heralding the coming of Christ and is sung only during the Matins of Christmas. Then, the best choir in the category of music schools sings two prayers with the music of their great Ukrainian composers: Artemy Vedel from 18th century and present during the concert Lesia Dychko. The same prayer for the first time in the history of the Festival, with the music of their contemporary composer Algirdas Martinaitis is performed by excellent Lithuanian singers from Klaipeda. The best professional choirs this year were two choirs – The Transnistrian State Choir from Tiraspol and the Ukrainian „Sophia” Choir from Kiev. On this CD, the Moldovans perform a prayer with the music of the great Rachmaninoff and his compatriot, contemporary composer Vladimir Čolac. Great Ukrainian choristers masterfully led by the young, excellent conductor Alexei Shamritsky repeated their festival success from 4 years ago. During the gala concert and on the CD with imposing bravado and great musical culture they performed a concert of their great compatriot Maksym Berezovsky. Against the background of thunderous applause they were joined by the choirs from Krasnodar, St. Petersburg, Vladimir, Vilnius, Odessa, Tiraspol, and Klaipeda. Upon the request of the writer of these words, a choir of several hundred performers, conducted by Tatiana Tverdohlib from Tiraspol, performed the dignified, Patriarchal „Mnogaya leta”. The audience, delivering an enthusiastic standing ovation, then „forced” encore.

With hope that you enjoyed the concert I offered You, and with expressions of respect

Mikołaj Buszko

Translation: Katarzyna Golonko

Szanowni Państwo, Drodzy Słuchacze.
Koncert, do którego wysłuchania zapraszam, zwieńczył 42 edycję organizowanego przez Fundację „Muzyka Cerkiewna” w Hajnówce Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka 2023″, który pod przewodnim hasłem „ Muzyka cerkiewna od źródeł do współczesności” odbył się w dn. 25-28 maja br. w Białymstoku. Właśnie taka muzyka wykonana przez chóry z Bułgarii, Estonii, Grecji, Kazachstanu, Łotwy, Mołdawii, Rumunii, Ukrainy i USA, ^ A wybrzmiewała w ramach festiwalowego konkursu. Wystąpił również chór z Białorusi i Polski. Nasi chórzyści to wykonawcy Koncertu rozpoczynającego imprezę, organizowaną w roku 90 urodzin wielkiego przyjaciela imprezy, Krzysztofa Pendereckiego – od 2003 roku sprawującego nad Festiwalem Patronat Artystyczny. To Jego pamięci poświęcono koncert pt. „Sacrum Wschodu I i Zachodu w muzyce chóralnej Krzysztofa Pendereckiego”. W znakomitym wykonaniu prowadzonego przez Bartosza Michałowskiego Chóru Filharmonii Narodowej w Warszawie zabrzmiały utwory Maestro inspirowane muzyką Kościołów Zachodu i Wschodu. Program koncertu
uzupełniliśmy kompozycją Johna Tavenera (w 10 rocznicę śmierci) oraz niezwykle rzadko tworzoną ostatnio formą muzyczną – koncertem muzyki cerkiewnej autorstwa Romualda Twardowskiego. Również poza konkursem utwory swoich kompozytorów wykonali przedstawiciele Wolnej Białorusi śpiewający w istniejącym obecnie w Polsce- chórze „Concordia”. Mamy nadzieję, że obydwa koncerty zaprezentujemy Państwu w oddzielnych nagraniach. Płytę, do której wysłuchania Państwa zapraszam, rozpoczynamy modlitwami bizantyjskimi w wykonaniu „Bizantyjskiego Zespołu Aten” założonego przez uznanych kantorów Patriarchatu Ekumenicznego. Po wielkanocnym Troparionie „Chrystos anesti” w wykonaniu Chóru, swój wokalny talent na znakomitym burdonowym tle – isonie, zaprezentował dyrygent i solista (kantor, pedagog, kompozytor, muzykolog, dziennikarz) Georgios Chatzichronoglou. Doskonały chór i takiż solista wprowadzili nas w świat cudownej muzyki Bizancjum. Następnie radość, uwielbienie i prośbę o Bożą opiekę w modlitwie „Hosanna”wyrazili
Koptowie ( według wielu źródeł historycznych – potomkowie pierwotnych Egipcjan i Faraonów) emigranci z USA ( w tym duchowni), reprezentujący jeden z najstarszych – Koptyjski Kościół Prawosławny, zaś Bożonarodzeniowy utwór „ Hululo”- pięknie w języku Chrystusa wykonała solistka z estońskim Zespołem Prawosławnych Śpiewaków z Tallina. Dalej, nagranie kontynuuje kolejna modlitwa. To muzyka cerkiewna starej Rusi zachowana przez Staroobrzędowców, którzy w XVII wieku, broniąc nieskazitelności obrządku schronili się przed prześladowaniami na Łotwie. Kolejni wykonawcy to dziewczęta z Mołdawii. Studentki uczelni muzycznej z dziewczęcą swadą wykonują modlitwę z muzyką swojego rodaka – współczesnego kompozytora i dyrygenta, a także fragment koncertu najwybitniejszego dotychczas twórcy tego rodzaju muzyki tworzącego na przełomie XVIII i XIX wieku – Dymitra Bortniańskiego. Składający się z duchownych Rumuńskiej Cerkwi chór prezentował w konkursie m.in. dwa utwory: chwalebne „Alleluja” z muzyką swojego kompozytora A.Panna, twórcy muzyki hymnu Rumunii oraz specjalnie na prośbę piszącego te słowa „Aszcze i wo grob” z „Jutrzni” K.Pendereckiego. Spośród wielu chórów z Ukrainy, pragnących uczestniczyć w tegorocznym Festiwalu, trudności wynikające ze stanu wojennego udało się pokonać jedynemu. Właśnie on, Kameralny chór ‚Credo” z Łucka, prezentuje dwie kolejne modlitwy z muzyką narodowych twórców. „Anheł wopijasze”. M.Werbyckiego, autora muzyki Hymnu Ukrainy ( XIXwiek), a także współczesnej, wybitnie utalentowanej Hanny Hawryłeć, która odeszła w pierwszych dniach obecnej wojny w czasie rakietowego ataku na Kijów. Po tym przejmującym utworze proponujemy wysłuchanie chóru z Bułgarii. Zaśpiewa trzy modlitwy: najpierw z muzyką bułgarskiego kompozytora D.Christowa, później tytułową modlitwę płyty „Pod Twoju miłost” do muzyki XIX – wiecznego P. Czesnokowa . Chór Metropolii Prawosławnej w Starej Zagorze zakończy swój mini koncert ulubionym utworem Pierwszego Hierarchy Metropolii – Metropolity Kiprianu , z piękną muzyką ( również
rosyjskiego ale współczesnego twórcy) G.Swiridowa i takimiż słowami „Strannoje Rożdiestwo widiewsze”. Utworem dyrygował sam Metropolita. Drugim utworem ku czci K.Pendereckiego wykonanym w prezentowanym koncercie było słynne „lże Chieruwimy”. O słowach tej modlitwy, w jednym z wywiadów o Festiwalu Maestro Penderecki wyraził się „ Ize Chieruwimy – Słowa są piękne, piękne słowa…” i takąż muzykę stworzył do tych słów. A wykonali ją również pięknie i jakoś ( moim zdaniem ) inaczej niż inni, prowadzeni przez (wielokrotnego laureata a później także Jurora Festiwalu ) Jerzana Dautowa, chórzyści Państwowego Teatru Opery i Baletu Kazachstanu. Najlepszy chór tegorocznej edycji a także dyrygent, swoje umiejętności pokazali również w kilkunastominutowym „Wielikim Słaowosłowiju” z muzyką A. N Strumskiego. Wykonanie to słuchacze przyjęli entuzjastycznie. Przy niemilknących na stojąco brawach, do chórzystów z Kazachstanu dołączyli muzycy z Bułgarii, Rumunii, Grecji, Ukrainy i Mołdawii, by do podziękowań, które wszystkim ludziom wspomagającym Festiwal złożyli organizatorzy, dołączyć pieśń życzenie – „Mnohaja leta” z muzyką wielce zasłużonego dla Festiwalu Romualda Twardowskiego. Później była wielominutowa owacja.

Z nadzieją, że Koncert spodoba się również Państwu i wyrazami najwyższego szacunku. Mikołaj Buszko

Ladies, Gentlemen, Dear Listeners.
The concert I invite you to listen to crowned the 42nd edition of the International Orthodox Church Musie Festival “Hajnówka 2023″ organized by Hajnowka’s „Orthodox Church Musie” Foundation, which took place on 25-28 May 2023 in Białystok, under the guiding byword of „Orthodox
church musie: from sources, to modernity”. It was this kind of musie, performed by choirs from Bułgaria, Estonia, Greece, Kazakhstan, latvia, Moldova, Romania, Ukrainę, and USA, that could be heard within the framework of the festival competition. There were also performances by a choir from Belarus and Poland. Our singers performed the opening Concert of the event organized on the 90th birthday of a great friend of the event, Krzysztof Penderecki – who has served as the Festival’s Artistic Patron sińce 2003. The concert titled „Sacrum of East and West in Krzysztof Penderecki’s choir musie” was dedicated to His memory. The Maestro’s pieces inspired by the musie of West and East Churches were given an excellent performance by the Warsaw National Philharmonic Choir directed by Bartosz Michałowski. The concert’s program was complemented by a composition by John Tavener (on the lOth anniversary of his passing), as well as an incredibly rare musical form in recent times – an Orthodox church musie concert written by Romuald Twardowski. Representatives of Free Belarus who sing in the „Concordia” Choir currently situated in Poland also sang pieces by their composers outside the competition framework. Itis my hope that we will be able to present You both these concerts in separate recordings. The disc I invite You to listen to begins with Byzantine prayers performed by the „Byzantium Ensemble of Athens” founded by many renowned cantors of the Ecumenical Patriarchate. Their Easter Troparion „Chrystos anesti” is followed by a presentation of vocal talent against an excellent droning background – an ison – by conductor and soloist (cantor, teacher, composer, musie theorist, journalist) Georgios Chatzichronoglou. This excellent choir and soloist both introduced us to the wonderful world of Byzantium’s musie. Next, joy, devotion, and a request for God’s protection was expressed in „Hosanna” prayer by the Coptic (according to many historical sources – descendants of the ancient Egyptians and Pharaohs) immigrants from the United States (including clergy), representing one of the oldest – Coptic – Orthodox Churches. Meanwhile, the Christmas piece „Hululo” saw a beautiful performance in Chrisfs language by a female soloist with the Estonian Orthodox Singers’ Ensemble from Tallinn. The recording continues with another prayer. It’s Orthodox church musie of old Rus preserved by Old Believers who, in 17th century, while defending the purity of their sacrament, sought asylum from persecution in Latvia. The next set of performers are girls from Moldova. These musical academy students show female gusto while performing a prayer set to the musie of their countryman – a modern composer and conductor – as well as a fragment of a concert by, so far, the most prominent creator of this kind of musie, who composed at the break of 18th and 19th century – Dmitry Bortniansky. The Romanian Orthodox Church Choir composed of clergy members presented, among others, two particular pieces during the competition: „Alleluja” set to musie of their native composer Anton Pann – creator of
musie for the Romanian Anthem – and, by special request of the author of these words, „Aszcze i wo grob” from K. Penderecki’s „Matins”. Only one Ukrainian choir from among many wishing to perform in this year’s Festival was able to overcome the difficulties caused by the State of war. It was the „Credo” Ensemble Choir from Lutsk that presented the next two prayers with musie by national artists. „Anhel wopijasze” by Mykhailo Verbytsky, composer of the musie to the Ukrainian Anthem (19th century), as well as a piece by the modern, prominently talented Hanna Havrylets, who passed away during the first days of the current war in a rocket attack on Kyiv. Following this poignant piece, we propose listening to the choir from Bułgaria. It sings three prayers: first one to the musie by Bulgarian composer Dobri Hristov, then the prayer that serves as this disc’s title: „Pod Twoju milost” set to musie by 19th century’s Pavel Chesnokov. The Choir of Bulgarian Church’s Metropolis of Stara Zagora finishes its mini-concert with the favorite piece of Metropolitan
Cyprian, First Metropolitan Hierarch, with beautiful musie by (also Russian, but modern artist) Georgy Svidirov, and equally beautiful words of „Strannoje Rozdiestwo widiewsze”. The piece was conducted by the Metropolitan himself. The second piece performed in K. Penderecki’s honor during the concert was his famous „Ize Chieruwimy”. In one of the interviews for the Festival, Maestro Penderecki said the following about the words of this prayer: „Ize Chieruwimy – Words are beautiful, beautiful words…” and such was the musie that he created for those words. And it was performed just as beautifully and (in my opinion) somehow differently from others, by singers of the Kazakh National Opera and Ballet Theatre, conducted by (many times laureate and juror of the Festival) Yerzhan Dautov. Both he and the choir were the best performers of this year’s Festival, and they also showed off their skills in the lengthy „Wielikije Slaowoslowije” set to musie by A. N. Strumski. Listeners received that performance with great enthusiasm. During unending applause, the
singers from Kazakhstan were joined by musicians from Bułgaria, Romania, Greece, Ukrainę, and Moldova, in order to add a requested song – „Mnohaja leta” with musie by the greatly renowned Romuald Twardowski – to the thanks that the organizers offered to all people supporting the Festival. What followed was many minutes of ovation.

With hope that You will also enjoy the Concert, and with expressions of highest regard.

Mikołaj Buszko.

Translation: lęjor Maksymiuk

In 2003, when the organizers of the International Festival of Orthodox Church Music were considering how to celebrate the 70th birthday of Krzysztof Penderecki — the composer of the famous „lutrznia” — the matter seemed simple. The performers had two pieces available: Song of the Cherubim or the Hymn to St. Daniel. The first of these pieces, intended for a mixed choir, found its performer in the form of the Moscow Conservatory Choir, while the Hymn was performed by the join Choirs of the aforementioned Conservatory and Gdansk’s „Scholi Gendanensis,” supported by the Podlaschian Philharmonic Orchestra directed by Marcin Nałęcz-Niesiołowski. At the time, performing the „lutrznia” was beyond the means of the Festival. It did not occur until 2006, when, in the presence of the master, the „lutrznia” was heard first in the Białystok cathedral and a month later in Smolny Convent in St. Petersburg. In this manner, Białystok bore witness to the performance of all of Krzysztof Penderecki’s work encompassing the field of church music. This created a certain problem when, 10 years later, in 2013, preparations began to celebrate the composer’s 80th birthday. Back then, a need emerged to find a somewhat different formula for the jubilee concert, to enrich it with new elements, and first and foremost to present a new piece by the Master. Despite innumerable commitments and a tight concert calendar, Krzysztof Penderecki found the time to fulfill the expectations of his jubilee concert’s organizers.

„Iz głubiny wozzwach” for three mixed choirs became the fulfillment of these expectations. The Latin model („De profundis clamavi”), being a fragment of the „Seven Gates of Jerusalem” Symphony, underwent certain modifications caused by the need to „fit” the Church Slavonic language into the Latin rhythm and phase. This work required great effort and patience — each of the 12 voices making up the piece needed a new text, with its completely different distribution of accents, differing syntax, etc. This task was completed in a brilliant manner — as a result of this treatment, Orthodox Church music was enriched with a new, wonderful work, which will certainly become an object of interest for many choirs specializing in performing Eastern Orthodox Church music.

The remainder of the concert, presented on one of the album’s discs, is a result of the ingenuity and inventiveness of the festival’s director Mikołaj Buszko. Knowing the regard and respect Penderecki’s work evokes among composers of Orthodox Church music, he turned to them with an offer of providing the festival with pieces that they would like to dedicate to our Master. The response was immediate — the director received a large number of works that, along with „Iz głubiny wozzwach,” filled out the jubilee concert’s program.

The concert took place on 22 May 2013, in the presence of the dignified Jubilant, a group of invited composers and a numerous public. The N.A. Rimsky-Korsakov Saint Petersburg State Conservatory Choir directed by Anton Maksimov, which performed the jubilee concert, presented pieces that were interesting and varied in musical language, style and approach to tradition.

Boldly operating with its harmony and modern „Mirna Jektienija” by Ukrainian composer Lesya Dychko, clashed with the simple „Song of the Cherubim” based on Byzantium tradition, created by Sister Julianna (Denisova) working in Belarus. It behooves to mention that Lesya Dychko, one of the most important figures in Ukrainian music and author of, among others, the excellent „Liturgy of St. John Chrysostom,” is a great aficionado of our festival and also serves as a member of its jury.

„Błażen muż” by Anatoly Kiselev, an Honored Artist of Russia, bears good testament to this author’s knowledge and skills. The piece is based on the best patters of Russian Orthodox Church music and denotes itself with richness of texture, interesting harmony and excellent form.

The somewhat lengthy, but in its own way interesting „Song of the Cherubim” by Piotr Jańczak, a young conductor testing his skills in the field of composing, made a good contrast to Kiselev’s piece.

„Radujsia Bogorodice,” a piece by Zapro Zaprov, Macedonian composer, conductor and professor of Ss. Cyril and Methodius University in Skopje, had an entirely different character. This beautiful miniature, full of joyous mood, contains visible oriental influences that Macedonian music was subject to for centuries. This is yet more proof that Orthodox Church music draws inspiration from various sources, which are frequently very different from one another.

On the other hand, we find no oriental influences in the music of Teodor Zgureanu, conductor and professor of the Academy of Music, Theater and Dance in Kishinev. His „Crucifixus” for a female choir bears the traits of avant-garde music. The weaving voices frequently create dissonant clusters; one can notice the sound’s „expanse” and the slow tonality of chords, which create a serious, focused atmosphere.

Viktor Stepurko, an original composer who years ago entranced us with an uncanny piece celebrating the beauty of world’s creation, harkens back to the old tradition of Orthodox Church music and cloister songs. His „Kyivskyy raspyev” captivates us with its austerity and simplicity of the musical language.

In „Wospojtie Gospodiewi Piesn nowu,” I attempted to hearken back to the great tradition of a spiritual concert — a form practiced in the second half of the 18th century by such titans of Orthodox Church music as Vasily Titov, Wedel, Maxim Berezovsky and, first and foremost, Dmitry Bortniansky. With time, this form faded away (the process was aided by Paul I of Russia) and so far has not found anyone willing to square off against it.

I was aware of the complexity of the task when I began working with the Psalm’s text.  In the end, I created a piece that combines elements of tradition and modernity — joyous music intertwined with passages soaked in the atmosphere of mystic pensiveness. The entire thing is crowned with a joyous „Sława Otcu I Synu.”

The esteemed Jubilee’s composition described above was the last performance of the 32nd International Festival of Orthodox Music Inaugural Concert under the motto „Modern composers — for Krzysztof Penderecki.” „Iz głubiny wozzwach” enthralled listeners with the somberness and depth of its mood, as well as the mastery in operating with its multi-voiced texture. A lasting ovation and booming „Mnogaje leta” brought an end to this incredible evening.

This album preserves these exceptional events and allows us the possibility of reliving them multiple times.

 Prof. Romuald Twardowski

Translation: Igor Maksymiuk

Szanowni Państwo, Drodzy Słuchacze.
Koncert, do którego wysłuchania zapraszam, zwieńczył 42 edycję organizowanego przez Fundację „Muzyka Cerkiewna” w Hajnówce Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka 2023″, który pod przewodnim hasłem „ Muzyka cerkiewna od źródeł do współczesności” odbył się w dn. 25-28 maja br. w Białymstoku. Właśnie taka muzyka wykonana przez chóry z Bułgarii, Estonii, Grecji, Kazachstanu, Łotwy, Mołdawii, Rumunii, Ukrainy i USA, ^ A wybrzmiewała w ramach festiwalowego konkursu. Wystąpił również chór z Białorusi i Polski. Nasi chórzyści to wykonawcy Koncertu rozpoczynającego imprezę, organizowaną w roku 90 urodzin wielkiego przyjaciela imprezy, Krzysztofa Pendereckiego – od 2003 roku sprawującego nad Festiwalem Patronat Artystyczny. To Jego pamięci poświęcono koncert pt. „Sacrum Wschodu I i Zachodu w muzyce chóralnej Krzysztofa Pendereckiego”. W znakomitym wykonaniu prowadzonego przez Bartosza Michałowskiego Chóru Filharmonii Narodowej w Warszawie zabrzmiały utwory Maestro inspirowane muzyką Kościołów Zachodu i Wschodu. Program koncertu
uzupełniliśmy kompozycją Johna Tavenera (w 10 rocznicę śmierci) oraz niezwykle rzadko tworzoną ostatnio formą muzyczną – koncertem muzyki cerkiewnej autorstwa Romualda Twardowskiego. Również poza konkursem utwory swoich kompozytorów wykonali przedstawiciele Wolnej Białorusi śpiewający w istniejącym obecnie w Polsce- chórze „Concordia”. Mamy nadzieję, że obydwa koncerty zaprezentujemy Państwu w oddzielnych nagraniach. Płytę, do której wysłuchania Państwa zapraszam, rozpoczynamy modlitwami bizantyjskimi w wykonaniu „Bizantyjskiego Zespołu Aten” założonego przez uznanych kantorów Patriarchatu Ekumenicznego. Po wielkanocnym Troparionie „Chrystos anesti” w wykonaniu Chóru, swój wokalny talent na znakomitym burdonowym tle – isonie, zaprezentował dyrygent i solista (kantor, pedagog, kompozytor, muzykolog, dziennikarz) Georgios Chatzichronoglou. Doskonały chór i takiż solista wprowadzili nas w świat cudownej muzyki Bizancjum. Następnie radość, uwielbienie i prośbę o Bożą opiekę w modlitwie „Hosanna”wyrazili
Koptowie ( według wielu źródeł historycznych – potomkowie pierwotnych Egipcjan i Faraonów) emigranci z USA ( w tym duchowni), reprezentujący jeden z najstarszych – Koptyjski Kościół Prawosławny, zaś Bożonarodzeniowy utwór „ Hululo”- pięknie w języku Chrystusa wykonała solistka z estońskim Zespołem Prawosławnych Śpiewaków z Tallina. Dalej, nagranie kontynuuje kolejna modlitwa. To muzyka cerkiewna starej Rusi zachowana przez Staroobrzędowców, którzy w XVII wieku, broniąc nieskazitelności obrządku schronili się przed prześladowaniami na Łotwie. Kolejni wykonawcy to dziewczęta z Mołdawii. Studentki uczelni muzycznej z dziewczęcą swadą wykonują modlitwę z muzyką swojego rodaka – współczesnego kompozytora i dyrygenta, a także fragment koncertu najwybitniejszego dotychczas twórcy tego rodzaju muzyki tworzącego na przełomie XVIII i XIX wieku – Dymitra Bortniańskiego. Składający się z duchownych Rumuńskiej Cerkwi chór prezentował w konkursie m.in. dwa utwory: chwalebne „Alleluja” z muzyką swojego kompozytora A.Panna, twórcy muzyki hymnu Rumunii oraz specjalnie na prośbę piszącego te słowa „Aszcze i wo grob” z „Jutrzni” K.Pendereckiego. Spośród wielu chórów z Ukrainy, pragnących uczestniczyć w tegorocznym Festiwalu, trudności wynikające ze stanu wojennego udało się pokonać jedynemu. Właśnie on, Kameralny chór ‚Credo” z Łucka, prezentuje dwie kolejne modlitwy z muzyką narodowych twórców. „Anheł wopijasze”. M.Werbyckiego, autora muzyki Hymnu Ukrainy ( XIXwiek), a także współczesnej, wybitnie utalentowanej Hanny Hawryłeć, która odeszła w pierwszych dniach obecnej wojny w czasie rakietowego ataku na Kijów. Po tym przejmującym utworze proponujemy wysłuchanie chóru z Bułgarii. Zaśpiewa trzy modlitwy: najpierw z muzyką bułgarskiego kompozytora D.Christowa, później tytułową modlitwę płyty „Pod Twoju miłost” do muzyki XIX – wiecznego P. Czesnokowa . Chór Metropolii Prawosławnej w Starej Zagorze zakończy swój mini koncert ulubionym utworem Pierwszego Hierarchy Metropolii – Metropolity Kiprianu , z piękną muzyką ( również
rosyjskiego ale współczesnego twórcy) G.Swiridowa i takimiż słowami „Strannoje Rożdiestwo widiewsze”. Utworem dyrygował sam Metropolita. Drugim utworem ku czci K.Pendereckiego wykonanym w prezentowanym koncercie było słynne „lże Chieruwimy”. O słowach tej modlitwy, w jednym z wywiadów o Festiwalu Maestro Penderecki wyraził się „ Ize Chieruwimy – Słowa są piękne, piękne słowa…” i takąż muzykę stworzył do tych słów. A wykonali ją również pięknie i jakoś ( moim zdaniem ) inaczej niż inni, prowadzeni przez (wielokrotnego laureata a później także Jurora Festiwalu ) Jerzana Dautowa, chórzyści Państwowego Teatru Opery i Baletu Kazachstanu. Najlepszy chór tegorocznej edycji a także dyrygent, swoje umiejętności pokazali również w kilkunastominutowym „Wielikim Słaowosłowiju” z muzyką A. N Strumskiego. Wykonanie to słuchacze przyjęli entuzjastycznie. Przy niemilknących na stojąco brawach, do chórzystów z Kazachstanu dołączyli muzycy z Bułgarii, Rumunii, Grecji, Ukrainy i Mołdawii, by do podziękowań, które wszystkim ludziom wspomagającym Festiwal złożyli organizatorzy, dołączyć pieśń życzenie – „Mnohaja leta” z muzyką wielce zasłużonego dla Festiwalu Romualda Twardowskiego. Później była wielominutowa owacja.

Z nadzieją, że Koncert spodoba się również Państwu i wyrazami najwyższego szacunku. Mikołaj Buszko

Ladies, Gentlemen, Dear Listeners.
The concert I invite you to listen to crowned the 42nd edition of the International Orthodox Church Musie Festival “Hajnówka 2023″ organized by Hajnowka’s „Orthodox Church Musie” Foundation, which took place on 25-28 May 2023 in Białystok, under the guiding byword of „Orthodox
church musie: from sources, to modernity”. It was this kind of musie, performed by choirs from Bułgaria, Estonia, Greece, Kazakhstan, latvia, Moldova, Romania, Ukrainę, and USA, that could be heard within the framework of the festival competition. There were also performances by a choir from Belarus and Poland. Our singers performed the opening Concert of the event organized on the 90th birthday of a great friend of the event, Krzysztof Penderecki – who has served as the Festival’s Artistic Patron sińce 2003. The concert titled „Sacrum of East and West in Krzysztof Penderecki’s choir musie” was dedicated to His memory. The Maestro’s pieces inspired by the musie of West and East Churches were given an excellent performance by the Warsaw National Philharmonic Choir directed by Bartosz Michałowski. The concert’s program was complemented by a composition by John Tavener (on the lOth anniversary of his passing), as well as an incredibly rare musical form in recent times – an Orthodox church musie concert written by Romuald Twardowski. Representatives of Free Belarus who sing in the „Concordia” Choir currently situated in Poland also sang pieces by their composers outside the competition framework. Itis my hope that we will be able to present You both these concerts in separate recordings. The disc I invite You to listen to begins with Byzantine prayers performed by the „Byzantium Ensemble of Athens” founded by many renowned cantors of the Ecumenical Patriarchate. Their Easter Troparion „Chrystos anesti” is followed by a presentation of vocal talent against an excellent droning background – an ison – by conductor and soloist (cantor, teacher, composer, musie theorist, journalist) Georgios Chatzichronoglou. This excellent choir and soloist both introduced us to the wonderful world of Byzantium’s musie. Next, joy, devotion, and a request for God’s protection was expressed in „Hosanna” prayer by the Coptic (according to many historical sources – descendants of the ancient Egyptians and Pharaohs) immigrants from the United States (including clergy), representing one of the oldest – Coptic – Orthodox Churches. Meanwhile, the Christmas piece „Hululo” saw a beautiful performance in Chrisfs language by a female soloist with the Estonian Orthodox Singers’ Ensemble from Tallinn. The recording continues with another prayer. It’s Orthodox church musie of old Rus preserved by Old Believers who, in 17th century, while defending the purity of their sacrament, sought asylum from persecution in Latvia. The next set of performers are girls from Moldova. These musical academy students show female gusto while performing a prayer set to the musie of their countryman – a modern composer and conductor – as well as a fragment of a concert by, so far, the most prominent creator of this kind of musie, who composed at the break of 18th and 19th century – Dmitry Bortniansky. The Romanian Orthodox Church Choir composed of clergy members presented, among others, two particular pieces during the competition: „Alleluja” set to musie of their native composer Anton Pann – creator of
musie for the Romanian Anthem – and, by special request of the author of these words, „Aszcze i wo grob” from K. Penderecki’s „Matins”. Only one Ukrainian choir from among many wishing to perform in this year’s Festival was able to overcome the difficulties caused by the State of war. It was the „Credo” Ensemble Choir from Lutsk that presented the next two prayers with musie by national artists. „Anhel wopijasze” by Mykhailo Verbytsky, composer of the musie to the Ukrainian Anthem (19th century), as well as a piece by the modern, prominently talented Hanna Havrylets, who passed away during the first days of the current war in a rocket attack on Kyiv. Following this poignant piece, we propose listening to the choir from Bułgaria. It sings three prayers: first one to the musie by Bulgarian composer Dobri Hristov, then the prayer that serves as this disc’s title: „Pod Twoju milost” set to musie by 19th century’s Pavel Chesnokov. The Choir of Bulgarian Church’s Metropolis of Stara Zagora finishes its mini-concert with the favorite piece of Metropolitan
Cyprian, First Metropolitan Hierarch, with beautiful musie by (also Russian, but modern artist) Georgy Svidirov, and equally beautiful words of „Strannoje Rozdiestwo widiewsze”. The piece was conducted by the Metropolitan himself. The second piece performed in K. Penderecki’s honor during the concert was his famous „Ize Chieruwimy”. In one of the interviews for the Festival, Maestro Penderecki said the following about the words of this prayer: „Ize Chieruwimy – Words are beautiful, beautiful words…” and such was the musie that he created for those words. And it was performed just as beautifully and (in my opinion) somehow differently from others, by singers of the Kazakh National Opera and Ballet Theatre, conducted by (many times laureate and juror of the Festival) Yerzhan Dautov. Both he and the choir were the best performers of this year’s Festival, and they also showed off their skills in the lengthy „Wielikije Slaowoslowije” set to musie by A. N. Strumski. Listeners received that performance with great enthusiasm. During unending applause, the
singers from Kazakhstan were joined by musicians from Bułgaria, Romania, Greece, Ukrainę, and Moldova, in order to add a requested song – „Mnohaja leta” with musie by the greatly renowned Romuald Twardowski – to the thanks that the organizers offered to all people supporting the Festival. What followed was many minutes of ovation.

With hope that You will also enjoy the Concert, and with expressions of highest regard.

Mikołaj Buszko.

Translation: lęjor Maksymiuk