Nr 2 (8), maj 1996r.

SKĄD SIĘ WZIĘŁA KAPELA IMIENIA GLINKI

Przodkiem" kapeli imienia Michała Glinki był chór gosudarewych piewcich diaków, założony przez moskiewskiego księcia Iwana III (1462-1503). Wzorując się na chórach bizantyjskich cesarzy, śpiewał on w obecności księcia na nabożeństwach, a także podczas uroczystości i świąt przy dworze.

W czasach Iwana Groźnego chór ten liczył 35 osób i był podzielony na tzw. stanicy - grupy śpiewaków. Jedna taka stanica należała tylko do cara, który śpiewał z nią osobiście.

W późniejszych latach liczba śpiewaków zaczęła wzrastać. W latach siedemdziesiątych szesnastego wieku było ich siedemdziesięciu. Wkrótce potem chór podzielono na kilka mniejszych, autonomicznych chórów, które śpiewały w cerkwi carowi i każdemu z członków jego najbliższej rodziny. Gdy któraś z tych osób umierała, jej chór rozwiązywano. Na początku osiemnastego stulecia ocalał tylko "carski" chór.

W 1701 roku Piotr Wielki zmienił jego nazwę na "chór nadworny", a dwa lata później wezwał chórzystów z Moskwy, by uczestniczyli w uroczystym nabożeństwie z okazji zwycięstwa nad Szwedami i rozpoczęcia budowy miasta Petersburg. Rozpoczął się "petersburski okres" w historii kapeli.

Początek XVIII wieku to nie tylko okres intensywnej budowy nowej stolicy, ale i napływu do niej muzyków i kompozytorów z zachodniej Europy, przede wszystkim z Włoch. Ponieważ śpiewacy mieli trudności z poprawnym wykonywaniem librett obcych oper, podjęto decyzję o wychowywaniu i kształceniu własnych zawodowych muzyków. Od 1740 roku młodzi śpiewacy pobierają lekcje gry na instrumentach, a od 1766 - przedmiotów ogólnokształcących i języków obcych. Jak wynika z zachowanego układu pomiędzy nauczycielem a kapelą, lekcje odbywały się cztery razy w tygodniu. Rano – język francuski i włoski, historia, geografia i arytmetyka. Po południu - język rosyjski i niemiecki. Pod koniec roku szkolnego przeprowadzano egzaminy. Najbardziej utalentowani śpiewacy zajmowali się też sztuką teatralną.

Z upływem czasu cudzoziemcy zaczęli ustępować miejsca rosyjskim muzykom. W 1801 roku stanowisko dyrektora nadwornej kapeli otrzymał wybitny kompozytor Dymitr Bortniański. To właśnie on wystarał się o zwolnienie śpiewaków od obowiązku występowania w przedstawieniach teatralnych i skoncentrował się na wykonywaniu muzyki cerkiewnej. Dbał bardzo o chórzystów- o ochronę ich głosów i warunki materialne. Za jego czasów liczba śpiewaków wzrosła do ponad stu.

W drugiej połowie XIX wieku chór otrzymał nowe pomieszczenia na szkołę i do prowadzenia prób oraz - co najważniejsze - na mieszkania dla muzyków. Były to dwa domy, połączone dużym podwórkiem i sadem.

Zmieniający się często dyrektorzy starali się zachować zwyczaje i metody śpiewania, ustalone przez Dymitra Bortniańskiego.

Największy jednak poziom osiągnęła kapela w czasach, gdy na jej czele stał Michał Glinka. Jego wokalne i pedagogiczne poglądy znalazły wyraz w nowym podejściu do śpiewu i śpiewaków. Glinka uważał, że śpiewak powinien przede wszystkim myśleć, być świadomy, co i w jaki sposób śpiewa. Dużo uwagi poświęcał wykonywaniu pieśni ludowych. Mottem Glinki były słowa: Nigdy nie popisywać się swoim głosem, ale starać się zinterpretować utwór.

Kapela przetrwała różne okresy w historii Rosji. Do dziś śpiewa, zadziwiając słuchaczy wysokim poziomem kultury chóralnej. A wdzięczna założycielowi rosyjskiej szkoły wokalnej - nosi jej imię.

Halina Dzisiak