Nr 1 (35), 19 maja 2010 r.

XXVIII Festiwal w pigułce - płyta "Priiditie pokłonimsia"

Proponuję Państwu wysłuchanie najlepszych chórów uczestniczących w XXVIII edycji Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej — „Hajnówka 2009”, który odbył się w dniach 20-24 maja 2009 r. w Białymstoku. Kolejna edycja — poprzez udział kilkudziesięciu chórów z różnych środowisk Polski i Europy, potwierdziła znaczenie Festiwalu jako Muzycznego Forum Wschodu i Zachodu, a poprzez wykonawców różnych wyznań — formułę otwartości imprezy oraz uniwersalizm muzyki cerkiewnej. Od utworów średniowiecza po kompozycje współczesne. Przykładem niech będzie początek płyty. Dwie modlitwy: króciutka, monasterska, anonimowa „Sława otcu...” oraz tytułowa „Priiditie pokłonimsia” z muzyką współczesnego rosyjskiego kompozytora G. Swiridowa. Obie w pięknym wykonaniu Chóru „Polifonia” z Szaulaj na Litwie, któremu międzynarodowe Jury, kierowane przez wybitnego kompozytora Romualda Twardowskiego, przyznało drugą nagrodę w kategorii chórów profesjonalnych. Na płycie śpiewają również najlepsze chóry z innych kategorii: parafialnych, amatorskich świeckich, uczelni muzycznych i dziecięcych. To właśnie zdobywcy drugiego miejsca w tej kategorii — chłopcy z białoruskiego Świetłogorska — wykonują na płycie modlitwę „Otcze nasz”. Po nich, w jednogłosowej modlitwie z burdonową nutą w tle, prezentują się najlepsi wykonawcy cerkiewni — bułgarscy emigranci — śpiewający w chórze swojej Cerkwi w Berlinie. Dalej zaś laureaci drugiego miejsca — chór cerkiewny z Bugulmy w rosyjskim Tatarstanie. Klimat modlitewności stworzony przez chóry na codzień śpiewające w świątyniach, modlitwą „Zastupnice usierdnaja” znakomicie kontynuują białostoccy studenci z chóru Wyższej Szkoły Administracji Publicznej (III miejsce) oraz zdobywcy miejsca drugiego wśród chórów amatorskich świeckich — chórzyści z Jużnoukraińska na Ukrainie. Oprócz utworów liturgicznych, uczestnicy wykonują często bliskie swojemu sercu utwory paraliturgiczne. Przykładem tego jest kolejny — religijny hymn „Molitwa za Ukrainu”, przepięknie i z ogromnym zaangażowaniem wykonany przez dziewczęta z chóru „Wohnyk” z Kijowa. Chórzystki razem z dziećmi z Rostowa okazały się najlepszymi wykonawcami wśród chórów dziecięcych. Najlepszym chórem polskim wśród amatorskich świeckich, zdobywając drugą nagrodę okazał się krakowski chór „Educatus” prowadzony przez wybitnego dyrygenta i pedagoga (laureata „Hajnówki” sprzed lat) A. Korzeniowskiego. Na płycie wykonują „Pieśń Cherubinów” P. Czajkowskiego. Równorzędną drugą nagrodę, ale w kategorii uczelni muzycznych, wyśpiewali muzycy z kraju gdzie muzyka cerkiewna nie jest zbyt popularna. „Schola Cantorum Budapestiensis”, bo o nim mowa, proponuje wykonaną z iście węgierskim temperamentem modlitwę „Świat, świat, świat” z muzyką rodzimego kompozytora Jonasa Bocsay’a. Następny utwór to pełnia ekspresji, serca i możliwości wykonawczych, wykazana w „Credo” P. Czajkowskiego przez białoruskich studentów z Mińskiego Uniwersytetu Lingwistycznego, którzy podzielili się pierwszą nagrodą ze znakomitymi Mołdawankami z Państwowego Uniwersytetu w Kiszyniowie. Utwór swojego nauczyciela prof. T. Zgurianu „Rastigniera” (Ukrzyżowanie) wykonany doskonale i bardzo nastrojowo w dniu Jego urodzin, usłyszymy w dalszej części płyty.

Zdaniem jurorki i honorowego gościa Festiwalu, Jubilatki, wybitnej kompozytorki Ukrainy — Łesi Diczko, była to najlepsza współczesna kompozycja wykonana na tegorocznym Festiwalu. Zadowolenia (przy ogromnym aplauzie publiczności) nie kryła również po wykonaniu przez Chór z Czernihowa (zdobywcy III nagrody wśród chórów profesjonalnych) swojej kompozycji „Sława Otcu i Synu”. Nagranie tego pięknego fragmentu wykonanej w Koncercie Inauguracyjnym „Liturgii uroczystej”, proponujemy jako kolejną pozycję. Zaraz po niej wspomniana już „Rastigniera”. Przykładem otwartości Festiwalu na rożne konfesje, są kolejne utwory wykonane przez grekokatolików ze Słowacji (druga nagroda) oraz Chór Chrześcijan Baptystów z Białegostoku (trzecia nagroda wśród chórów parafialnych), który na płycie wykonał po polsku psalm „Panie mój” A. Archangielskiego. Pełnią zaangażowania i wdzięku zachęca do „Chwalenia Pana” prowadzony przez dyrygenta wielu chórów i wykładowcę Konserwatorium w Rostowie prof. S. Tarakanowa — dziecięcy chór tej uczelni.

Jury wyróżniło również L. Kowalenko — dyrygentkę chóru „Jarosławna” (III miejsce wśród uczelni muzycznych) z Kijowa oraz jego solistkę N. Kowtun. W ich wykonaniu proponujemy modlitwę „Da isprawitsia molitwa moja” P. Czesnokowa. Najlepszym bezsprzecznie chórem uczelni muzycznych był wykonujący dwa następne utwory — przygotowany przez wybitnego pedagoga i dyrygenta prof. W. Uspieńskiego, Studencki Chór Sankt Petersburskiego Konserwatorium. W czasie Festiwalu i Koncertu, chórem znakomicie dyrygował jego uczeń — A. Maksimow. Mam nadzieję, że spodoba się Państwu również utwór wykonany przez rozpoczynający nagranie litewski chór „Polifonia”. Wymownymi są słowa kończące tę przepiękną modlitwę określające narodzonego Chrystusa jako „człowieka pokornego”. Zdobywcą pierwszej nagrody wśród chórów profesjonalnych został chór stanowiący od lat czołówkę rosyjskiej chóralistyki — słynna Kapela Chóralna im. A. Jurłowa prowadzona przez G. Dmitriaka. Na płycie wykonują dwa utwory. Szczególną uwagę zwracam na „chóralny majstersztyk” — wielogłosowe wykonanie kompozycji W. Titowa (XVIII w).

Podczas Festiwali popularyzujemy, a czasami wręcz odkrywamy muzykę cerkiewną, tworzoną przez polskich kompozytorów. W tym roku polskim prawykonaniem utworu „Zriaszcze mia biezgłasna” przypomnieliśmy europejskiej chóralistyce i międzynarodowej publiczności wybitnego kompozytora Konstantego Gorskiego. Mogliśmy to uczynić dzięki pomocy Grzegorza Seroczyńskiego, Konsula Generalnego RP w Charkowie, który „odkrył” zapomnianego nieco kompozytora żyjącego i tworzącego przez wiele lat w tym mieście. Życie i twórczość K. Gorskiego związana jest z Polską, Białorusią, Rosją i Ukrainą. Dlatego na Festiwalu utwór ten wykonały połączone chóry z tych krajów.

Tradycją „Hajnówki”, zapoczątkowaną w 1982 roku, jest kończenie Festiwalu pieśnią życzeniem „Mnogaja leta”. Tak było i w tym roku. Do wykonujących utwór K. Gorskiego chórów z Czernihowa, Mińska i Petersburga dołączył ze swoją kapelą G. Dmitriak. Dyrygowany przez niego blisko 200 osobowy chór, przy ogromnym aplauzie stojącej publiczności zakończył tegoroczny Festiwal. Utworem tym kończymy również nagranie.

Mając nadzieję na duchową i artystyczną satysfakcję — wyrażam Państwu swój szacunek.

Mikołaj Buszko