Gazeta Festiwalowa

Nr 1 (34), 20 maja 2009 r.

Muzyczne Forum Wschodu i Zachodu
Przejrzysta obrazowa historia MFMC Hajnówka

Album jest zawsze pamiątką ważnego wydarzenia. Narodziny dziecka, chrzest, ślub, podróż. Wszystkie te okoliczności sprawiają, że przeżyte chwile chcemy w jakiś sposób utrwalić. W czasach, gdy zakładamy częściej albumy internetowe i wirtualnie dzielimy się ze znajomymi swoim życiem okazuje się, że mimo wszystko to zdjęcia są najtrwalszym zabezpieczeniem naszych wspomnień. Mając to na uwadze organizatorzy „Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej —Hajnówka" postanowili również swoje wspomnienia i odczucia wkleić do jednego albumu. Dwadzieścia pięć lat Festiwalu zostało zawarte tylko na 159 stronach. To niewiele, jeśli przypomnimysobie, ile zdjęć każdego roku oglądamy przy okazji kilku majowych dni Festiwalu. Album jest jednak o tyle ważny, że każda ze stron niesie ze sobą nie tylko emocje, ale również znamiona czasu.

„Muzyczne Forum Wschodu i Zachodu" to tytuł albumu, do wydania którego organizatorzy Festiwalu na pewno przymierzali się długo. Warto sobie uświadomić, że właśnie fotografie i dźwięki nagrań z przesłuchań festiwalowych składają się na całość obrazu, który każdy uczestnik Festiwalu nosi w swojej głowie i — przede wszystkim — w sercu. A miłośnik muzyki cerkiewnej musi mieć wielkie serce! Ma je również Mikołaj Buszko, który w albumie wydaje się być takim przewodnikiem przez lata istnienia tej imprezy, jej kolejne etapy i doświadczenia. Najważniejszym elementem albumu jak zwykle są zdjęcia. Przy okazji każdego Festiwalu możemy oglądać ich dziesiątki, wracamy wówczas wspomnieniami do przeżyć sprzed roku, a nawet sprzed wielu lat. Widzimy to, czego nie zauważyliśmy, przypominamy sobie emocje, których doświadczyliśmy. Dlatego niełatwą sztuką był wybór zdjęć do prezentowanego albumu. Musiały one najdoskonalej ilustrować dojrzewanie Festiwalu, ukazywać wędrówkę przez pełne wrażeń ćwierćwiecze, ale również to, co najbardziej istotne — oddawać duchowość przedsięwzięcia, które wszystkim nam jest znane jako „festiwal śpiewajęcej duszy".

Joanna Chaniło pisząc tekst, który jest jakby drugą warstwą albumu, również dokonała rzeczy niezwykle ważnej. W bardzo klarowny sposób prezentuje historię Festiwalu, a jednocześnie doskonale wplata słowa klucze do zrozumienia idei i istoty tego przedsięwzięcia. Otwierając album czytamy o muzycznym dialogu, zamykając go — o płaszczyźnie łączącej Wschód z Zachodem. Oba stwierdzenia wypełniają sens istnienia tego wydarzenia, zwłaszcza, że ten muzyczny dialog bezustannie przekłada się na dialog między ludźmi. Każdego roku dialog staje się na nowo, a jego uczestnicy są spragnieni kontaktu, rozmowy, wymiany i dyskusji. Album często jest jednak swoistym monologiem, w którym jego autor opowiada o życiu i losach. J. Chaniło zmieniła swój monolog w wielogłos, bez którego muzyka cerkiewna nie byłaby tak doskonała i fascynująca. Mam tu na myśli cytaty ze wspomnień znaczących postaci Festiwalu, a także zwykłych ludzi angażujących się duchem, a niejednokrotnie dokładając do tego starań w postaci poświęconego czasu i pracy. Te ciepłe słowa i jedyne w swoim rodzaju wspomnienia wydają się być najważniejszą częścią albumu, który wydała Fundacja „Muzyka Cerkiewna".

Album jest pewnego rodzaju podsumowaniem, na które niewątpliwie czekali miłośnicy„Międzynarodowego Festiwalu Muzyka Cerkiewna—Hajnówka". Każdy z nas nosi w pamięci własne wspomnienia, ale nikt z nas do końca nie wie „jak to było". Mamy więc szansę, aby wreszcie poznać historię tego jedynego w swoim rodzaju Festiwalu, widzianą przez pryzmat celów, idei, planów, ale i prywatnych relacji, dzięki czemu i my czujemy się, jakbyśmy byli bardzo blisko, tuż obok „dziania się" wielkiej historii. To historia narodzin, dorastania, kłopotów i sukcesów tak Festiwalu, jaki i jego organizatorów. Więc sami Państwo rozumieją, że w innej formie niż album raczej nie wypadałoby tych ważnych wydarzeń publikować, zwłaszcza, że Festiwal i ludzie z nim związani to ogromna rodzina, która stanowi nierozerwalną całość.

Pierwszy album o historii Festiwalu zamyka list od Jego Świątobliwości Ekumenicznego Patriarchy Bartolomeusza I. Jest to z pewnością akcent, który przypomina nam, że Festiwal to nie tylko święto wybitnych kompozytorów i wykonawców, ale przede wszystkim wyraz najgłębszej modlitwy i „pochwała miłości Stwórcy".

1. Muzyczne Forum Wschodu i Zachodu, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej — Hajnówka. Taki tytuł nosi album wydany przez Fundację „Muzyka Cerkiewna". Zawiera on historię Festiwalu od początku: od myśli Mikołaja Buszki o imprezie poświęconej śpiewowi cerkiewnemu, zastanawiania się nad jego formułą, tworzenia struktury organizacyjnej, pierwszej realizacji pomysłu — Dni Muzyki Cerkiewnej w maju 1982 r., które odbyły się w Hajnówce w małej drewnianej cerkwi obok nowopowstającej okazałej świątyni i odtąd nieustannego rozwoju przedsięwzięcia pod kierunkiem dyrektora Mikołaja Buszki — przekształcenia z imprezy lokalnej w ogólnopolską, a od 1991 r. w Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej — Hajnówka. Ta nazwa i zakres pozostały do dziś, choć Festiwal przeszedł dramatyczną przemianę i od 2003 r. jest kontynuowany w Białymstoku.

2. Album ukazuje historię Festiwalu dwojako: za pomocą słowa i obrazu — tekstu i fotografii, która nawzajem się przeplatają i uzupełniają i nie da się ocenić, która z tych form przekazu jest ważniejsza. Przed czytelnikiem rozwija się łańcuch wydarzeń tworzących opowieść o Festiwalu. Właśnie opowieść, gdyż tekst, ukazując konkretne fakty, wydarzenia i sprawy, jest napisany ciekawie, wyczuwa się w nim autentyczne emocje i przeżycia, która zapewne mogą się udzielić i czytelnikowi. Ta opowieść płynie równocześnie z obrazami — fotografie nie tylko dokumentują poszczególne wydarzenia festiwalowe, ale także zawierają pewien ładunek emocjonalny, a ich dobór i uszeregowanie tworzą łańcuch składający się z najważniejszych (obok śpiewu, melodii, muzyki cerkiewnej) bohaterów przedsięwzięcia: chórów i poszczególnych ich uczestników. Łańcuch ten rozciąga się w czasie od roku 1982 (I Dni Muzyki Cerkiewnej w Hajnówce) do roku 2007 (XXVI Międzynarodowy Fes tiwal Muzyki Cerkiewnej — Hajnówka w Białymstoku).

3. Album może zainteresować szerokie grono ludzi związanych z MFMC — Hajnówka: chóry w nim uczestniczące, słuchaczy dotychczasowych koncertów festiwalowych, a także tych, którzy jeszcze na Festiwalu nie byli, ale za pośrednictwem tego wydawnictwa poznają jego założenia i cele i zechcą pogłębić je przez osobiste uczestnictwo. Wydaje się, że album jest szczególnie cenny dla chórów i poszczególnych „piewczych" — ukazuje ich sukcesy i postacie sprzed kilku lat, przypomina utrwalone na zdjęciach chwile. Także słuchacze festiwalowych przesłuchań i koncertów mogą powrócić do przeżyć, których doznali i wydarzeń, w których uczestniczyli.

4. W albumie znajdziemy wiadomości o osobach i osobistościach, które odegrały ważną rolę w rozwoju Festiwalu. Są to nazwiska znane szeroko i ich związek z Festiwalem wskazuje zarówno na rangę przedsięwzięcia, jak i na sprawność i rozeznanie organizatorów w kulturze muzycznej w ogóle, a w cerkiewnej w szczególności — zdołali oni nawiązać kontakt, a także współpracę ze znawcami i twórcami muzyki cerkiewnej. Wymienić tu należy za tekstem i fotografiami — nie według znaczenia, ale tak, jak nasuwają się po przejrzeniu albumu — takie osoby jak batiuszka Antoni Dziewiatowski, batiuszka regent Jerzy Szurbak, kompozytor prof. Romuald Twardowski, prof. Wiktor Rowdo, kompozytor John Tavener, Krzysztof Penderecki (wiadomo i bez dodatkowych określeń), należałoby też wymienić dyrygentów i chóry, ale zostawmy to odbiorcom — znajdą ich w tekście i na fotografiach.

5. Księgę otwierają fotografie z XXVI MFMC — Hajnówka 2007 rozpoczynającego drugie ćwierćwiecze imprezy. Na ostatnich stronach znalazłysię fotografie ukazujące wykonanie w 2006 roku „Jutrzni" Krzysztofa Pendereckiego w katolickiejBazylice Katedralnej w Białymstoku i w prawosławnym Soborze Smolnym w Petersburgu. Było to niezwykłe wydarzenie artystyczne i organizacyjne — słusznie wyróżniono je w taki sposób w albumie. Zamyka album list od Jego Świątobliwości Ekumenicznego Patriarchy Bartolomeusza I dla XXV Jubileuszowego Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej — Hajnówka 2006.

6. Album jest starannie i pięknie wydany. Okładka przyciąga uwagę płomienną kolorystyką i logo MFMC — Hajnówka. Wewnątrz doskonałe fotografie, rzeczowe podpisy pod nimi, logiczne rozmieszczenie tekstu i fotografii czynią wydawnictwo przystępnym i łatwym w korzystaniu. Również format, choć dość duży, jak zazwyczaj w albumach, jest poręczny. Tekst napisany po polsku został przetłumaczony na język angielski — obie wersje językowe znajdują się obok siebie.

7. Fundacja „Muzyka Cerkiewna" i organizatorzy MFMC — Hajnówka tym wydawnictwem udokumentowali wysoki poziom artystyczny i merytoryczny przedsięwzięcia. Gdydodamydo tego nagrania z przesłuchań i koncertów festiwalowych, powstanie barwna i dźwięczna panorama Festiwalu.

Mar. B., Hajnówka

wstecz