Gazeta Festiwalowa

Nr 1 (34), 20 maja 2009 r.

Torżestwujtie dnieś... świętujcie uroczyście...

Tym tytułowym utworem z muzyką białoruskiego kompozytora A. Turenko wa w wykonaniu również białoruskiego chóru „Mozaika", rozpoczęliśmy prezentację laureatów XXVII Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej— „Hajnówka 2008", który odbył się w dniach 20-25 maja 2008 w Białymstoku... Ten znakomity Akademicki Chór Państwowej Uczelni Muzycznej w Mohylewie (Białoruś) został uznany przez międzynarodowe Jury kierowane przez prof. R. Twardowskiego za najlepszy w swojej kategorii razem z Chórem Akademickim Akademii Medycznej we Wrocławiu. Oprócz chórów amatorskich świeckich, w konkursie, w którym wzięły udział 22 chóry z 11 krajów świata oceniano również uczestniczące chóry zawodowe i parafialne. Właśnie dwa następne utwory wykonują chóry parafialne. Pierwszy to gruzińskie paschalne „Christos woskresie" w wykonaniu Męskiego Chóru Szawnawadzkiego Monasteru z Tbilisi — laureata III nagrody. Takim samym paschalnym pozdrowieniem po ormiańsku odpowiadają młodzi reprezentanci diaspory ormiańskiej z chóru „Komitas" z Isfahanu w Iranie — zdobywcy II nagrody razem z mołdawskim chórem Parafii św. Dymitra w Kiszyniowie — wykonawcy kolejnego wielkanocnego utworu „Angieł wopijasze". Po paschalnych hymnach— Wzorcowy Chór Dziecięcy „Lira" ze stolicy Białorusi — Mińska wykona modlitwę „Otcze nasz". „Modlitwę Pańską" usłyszymy na płycie jeszcze dwukrotnie. Z muzyką kompozytora ukraińskiego M. Leontowicza w wykonaniu duchownych słowackich z Choru Św. Jakuba z Preszowa i polskiego — R.Twardowskiego w wykonaniu studentów z Chóru Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach. Najlepszym chórem parafialnym tegorocznego Festiwalu okazał się łotewski Metropolitalny Chór Soboru Narodzenia Chrystusa z Rygi. W jego wykonaniu prezentujemy na płycie dwa modlitewnie wykonane utwory. Kompozycję współczesnego rosyjskiego kompozytora Maksimowa „Ot junosti mojeja" oraz klasyka P. Czesnokowa „O priesładkij i wsieszcziedrij Isusie". Po chórach parafialnych na plycie zabrzmi muzyka cerkiewna w wykonaniu chórów amatorskich świeckich. Po jednym utworze wykonają trzy wyróżnione chóry. Modlitwę „Nynie otpuszcza jeszi" znaną również jako „Kantyk Św. Symeona" bardzo poprawnie (choć reprezentują środowisko gdzie muzyka cerkiewna jest mało znana) zaśpiewa wokalny zespół „Vox Cantabile" z Jirkowa w Czechach, oraz dwa chóry żeńskie: Kameralny chór „Namysto" z Przemyśla („Czertoh Twoj" — D. Bortniańskiego) i „Saratowska Polonia" z Rosji z brawurowo wykonanym utworem P. Czesnokowa „Chwalitie Gospoda s niebies". Z kolejną kompozycją D. Bortniańskiego — wielkim, dostojnym i trudnym w wykonaniu koncertem „Błażen muż bojajsia Gospoda" znakomicie poradził sobie olsztyński Chór „Bel Canto", skądinąd laureat „Hajnówki" sprzed kilkunastu lat. Nastrojowo z wyczuwalną narodową nutą, utwór łotewskiego kompozytora G. Pielecisa „Molitwa swiaszczennomuczeniku Ioanu" wykonali chórzyści Chóru „Zemgale" z Jełgawy na Łotwie. Dwa ostatnie chóry to laureaci drugiego miejsca w kategorii chórów amatorskich świeckich.

Pora na prezentację chórów najlepszych w tej kategorii. W klimat Bizancjum, utworem monodią „Dostojno jest" — z burdonową nutą w tle, wprowadza wrocławski Chór Akademii Medycznej, który w następnym utworze pokazał pełnię swoich możliwości wykonując go ze znakomitym wyczuciem i prezentacją tego, co jest „między nutami". Drugi laureat pierwszej nagrody w tej kategorii, rozpoczynający płytę Chór „Mozaika" z Mohylewa wykona dwa utwory z muzyką kompozytorów białoruskich różnych epok: M. Kulikowicza — zapomnianego i ponownie odkrywanego klasyka oraz współcześnie tworzącej I. Denisowej n.b. laureatki naszego Festiwalu, dyrygującej chórem.

Kategorię chórów profesjonalnych rozpoczyna na płycie laureat trzeciejnagrody —„Galicyjski Chór Kameralny" ze Lwowa, wykonując modlitwę „Bogorodice" (z muzyką P. Griebienszczykowa) powoli, narastająco aż do modlitewnego krzyku i końcowego stonowania wyciszenia. Dwie równorzędne drugie nagrody zdobyły: Chór Telewizji Ormiańskiej „Awedis" z Erewania i „Lipiecki Chór Kameralny" z Lipecka w Rosji.

Obydwa utwory wykonane przez Ormian, wywodzące się z innego kulturowego kręgu, sprawiają wrażenie dosto jeństwa, zadumy, a nawet smutku i żalu.

Wykonanie kolejnej na płycie kompozycji D. Bortniańskiego — koncertu „Wozniesu Tia Boże" można określić jako popis wokalnych możliwości kameralnego chóru i dyrygenta.

Pierwszą nagrodę w tegorocznej edycji Festiwalu pośród chórów profesjonalnych wyśpiewał Chór Radia i Telewizji Mołdawii — Capella „Mołdowa" pod dyr. W. Budilewskiego. Ten znakomity chór kończący tegoroczny festiwalowy Koncert Galowy zamyka również nagranie. Rozpoczyna utworem „Iże Chieruwimy" K. Pendereckiego — symbolem tegorocznej edycji imprezy organizowanej z zauważeniem Jubileuszu kompozytora—Patrona Artystycznego Festiwalu. Utwór, który zabrzmi po kompozycji K. Pendereckiego to kolęda. Ten najbardziej „uludowiony" rodzaj muzyki cerkiewnej jest na festiwalu (organizowanym w okresie i nastroju paschalnym) wykonywany sporadycznie. Znakomite wykonanie przez solistkę i chór oraz wspaniałe przyjęcie przez festiwalową publiczność pozwalają żywić nadzieję na akceptację również słuchających tego nagrania. Furorę wśród publiczności wywołało wykonanie utworu P. Czesnokowa „Błażen muż" ze znakomitym solistą V. Kożokaru.

Festiwalowa publiczność, która w czasie przesłuchań konkursowych miała ograniczone możliwości oklaskiwania wykonawców — odreagowywała na Koncercie Galowym. Bisom i brawom nie było końca. W atmosferze braw, tradycyjnym wykonaniem pieśni życzenia „Mnogaja leta" (tym razem po mołdawsku) kończymy prezentację laureatów XXVII Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka 2008".

Z życzeniami i nadzieją wielu duchowych i artystycznych wrażeń — proponujący utwory i piszący te słowa

Mikołaj Buszko

wstecz