Nr 1 (30), 24 maja 2005 r.

Ks. Jerzy Szurbak – Jubileusz Profesora

Dwudziesty czwarty Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej Hajnówka - Białystok 2005 właśnie się rozpoczyna. Nie jest on festiwalem jubileuszowym, lecz w 2005 r. wypada 75 rocznica urodzin Prof. Romualda Twardowskiego, jednego z wielkich filarów festiwalu - od 23 lat Przewodniczącego Jury tej majowej imprezy. Wypada zatem słów kilka powiedzieć o tym niezwykłym człowieku, profesorze Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie, wybitnym kompozytorze, erudycie, poliglocie, człowieku renesansu.

Swoje życie i twórczość opisał Profesor w książce „Było nie minęło". Jego nazwisko widnieje w nowej encyklopedii powszechnej PWN. Można by zatem wiele powiedzieć o Jego twórczości operowej, symfonicznej, baletowej, kameralistyce, chóralistyce, utworach instrumentalnych i innych. Ocenę dokonań twórczych kompozytora pozostawmy specjalistom muzykologom i krytykom muzycznym, mnie zaś fascynuje twórczość Jubilata w dziedzinie najbliższej memu sercu czyli - muzyce cerkiewnej.

W 1982 r., tuż po I Dniach Muzyki Cerkiewnej, spotkałem Prof. Romualda Twardowskiego w Warszawie i gorąco nakłaniałem do przyjazdu na hajnowską imprezę nie tylko w roli słuchacza, lecz właśnie Przewodniczącego Jury, ponieważ wiedziałem iż On swoim autorytetem, fachowością i międzynarodową sławą sprosta zadaniu, którego ja chciałem się pozbyć. Romuald Twardowski zgodził się przyjąć tę nową funkcję (oczywiście po uzgodnieniu z dyrektorem festiwalu Mikołajem Buszko), tym bardziej że miał już „za sobą" „Małą Liturgię prawosławną" - utwór wokalno - instrumentalny przeznaczony do wykonań koncertowych. I tak się zaczęło.

Odbyliśmy wraz z Prof. Romualdem Twardowskim wiele podróży wspólnych do Hajnówki Jego samochodem, gorąco dyskutując o „produkcjach" poszczególnych chórów i zespołów krajowych i zagranicznych. Rozmowy i dyskusje w gronie jurorów po zakończonych festiwalach przenosiliśmy do mego mieszkania na Mokotowie, później na Woli, by coraz perfekcyjniej przeprowadzić imprezę. Wychodząc od tekstów liturgicznych, ich analizy i znaczenia szukaliśmy tego co najważniejsze w muzyce cerkiewnej - jej duchowości i mistycyzmu.

Muszę przyznać, że Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej inspirował Prof. Romualda Twardowskiego do poszukiwania odpowiednich tekstów liturgicznych (musiałem odpowiadać na wiele pytań zainteresowanego), a później do pisania muzyki. Na przestrzeni 23 lat powstało dziesięć pięknych utworów muzyki cerkiewnej, które tutaj doczekały się swoich prawykonań. Były to: „Chwalitie Imia Gospodnie", „Alliłuija" (w sposób porywający wykonana przez Chór im. Glinki z Petersburga), „Woskresienije Christowo" rewelacyjnie wykonane przez Chór Świesznikowa z Moskwy i chór prof. Wiktora Rowdo z Mińska, „Wsiakoje dychanije" i „Chwali dusze moja Gospoda" pięknie wykonane przez Akademicki Chór Politechniki Gliwickiej pod dyr. Czesława Freunda, „Wo Carstwii Twojem" znakomicie zaśpiewana przez Chór „Legenda" z Drohobycza, „Carice moja priebłagaja", „Się nynie błagosłowitie Gospoda wsi rabi Gospodni" - wykonaniem tym zachwycał się sam kompozytor, a było to dziełem Kozaków z Rostowa. Chórem „Swietilen" dyrygował Siergiej Piwowarów. Dwa utwory „Hosanna I" i „Hosanna II" były popisem chóru mińskiego prof. Wiktora Rowdo. Ostatnich kompozycji „Błażen muż" i „K Tiebie Władyko" nie słyszałem, gdyż przez kilka lat byłem nieobecny na festiwalu (nie z własnej winy).

Wspomniane wyżej kompozycje stawiają Prof. Romualda Twardowskiego w pierwszym rzędzie współczesnych kompozytorów muzyki cerkiewnej nie tylko w kraju, lecz również na świecie. Jest to tym bardziej godne pochwały, gdyż jak wiemy Jubilat należy do wyznawców Kościoła Katolickiego. Nie bacząc na różnice konfesyjne wniósł przecież ogromny wkład do skarbnicy duchowej Prawosławia, jaką jest muzyka cerkiewna. Utwory wyżej wspomniane zostały zarejestrowane i wydane na płytach CD przez Fundację „Muzyka Cerkiewna". Fundacja zadbała również o wydanie drukiem partytur utworów cerkiewnych kompozytora.

Dziękując Jubilatowi za dotychczasowe dokonania żywię nadzieję, iż „wena twórcza" nie opuści kompozytora i w przyszłości obdarzy nas nowymi wspaniałymi kompozycjami. Lecz nim się to stanie już teraz (z okazji Jubileuszu 75-leica) w imieniu własnym, dyrekcji festiwalu, członków Jury i wszystkich miłośników muzyki cerkiewnej pozdrawiam Jubilata paschalnym Christos Woskresie, a najlepszy tegoroczny chór niech odśpiewa gromkie MNOGAJA LETA JUBILATOWI.