Nr 2 (13), 28 maja 1998r.

PIOTR GUTKIEWICZ – DUSZPASTERZ I KOMPOZYTOR

Wiek XX obfituje w spuściznę kompozytorską z zakresu śpiewu cerkiewnego. W tym czasie tworzyli bowiem wspaniali kompozytorzy: Archangielski, Rachmaninow, Koszyc, Christow i inni. Wśród nich działała również plejada mniej znanych twórców, do których należeli również nasi rodacy. Swym dorobkiem przyczynili się oni do powiększenia repertuaru muzyki cerkiewnej w Polsce. Do kompozytorów tych należy bez wątpienia ks. Piotr Gutkiewicz. autor siedemnastu kompozycji.

Ks. Piotr Gutkiewicz, syn Piotra i Zofii, urodził się 13 lipca 1885 r. we wsi Sokołowszczyzna. jako dziecko przejawiał duże zainteresowania muzyką i śpiewem. Wychowany w duchu prawosławia, kilka lat przebywał w monasterze św. Ducha w Wilnie, gdzie odbywał praktykę seminaryjną. W monasterze tym ukończył kurs dla psalmistów. W roku 1908 ożenił się z Anną Romańczuk. Owocem małżeństwa Gutkiewiczów było siedmioro dzieci.

W roku 1912 w Supraślu Piotr Gutkiewicz przyjąłświecenia diakoń-skie i brał czynny udział w życiu Kościoła prawosławnego. Od roku 1913 pracował z chórem przy parafii św. Mikołaja w Białymstoku.

W 1915 r. ks. Piotr wyjechał do Rosji (do braci mieszkających na Syberii w Tomsku, gdzie trafili w ramach akcji zasiedleńczej Syberii). Tam ok. roku 1918-19 przyjął świecenia kapłańskie i trafił na krótko do parafii we wsi Preobrażenka. W roku 1921 ks. Piotr podjął decyzję o powrocie do Polski (ówczesny proboszcz białostockiej parafii św. Mikołaja, ks. Józef Guszkiewicz, listownie zapewnił ks. Gutkiewiczowi miejsce pracy przy parafii). Do Białegostoku rodzina Gutkiewiczów dotarła dopiero w 1922 r., gdyż po drodze, w miejscowości Tajga, ks. Piotr został aresztowany i zmuszony do odśnieżania torów. Dzięki usilnej pomocy swych braci. ks. Piotr został wkrótce zwolniony. Nie był to jednak jedyny przymusowy przystanek w drodze do Polski. Rodzina Gutkiewiczów na kilka miesięcy zatrzymała się w miejscowości Wapaj, gdzie ks. Piotr pełnił obowiązki proboszcza, gdyż miejscowy tuż przed jego przyjazdem został aresztowany i zamordowany przez komunistów.

W 1922 roku, po powrocie z Rosji, Gutkiewiczowie zamieszkali przy parafii św. Mikołaja w Białymstoku. Tutaj jako duszpasterz ks. Piotr obsługiwał więzienie i wojsko, będąc kapelanem, oraz dojeżdżał do Suwałk. Wszędzie cieszył się opinią wspaniałego człowieka, otwartego, zawsze z pomocą i życzliwością wychodzącego ludziom naprzeciw. Był także bardzo dobrym organizatorem, o czym świadczy fakt, iż w roku 1930 zorganizował w Białymstoku pierwszy chór młodzieżowy i doprowadził do powstania drugiej parafii, gdzie również zorganizował chór i z nim pracował. Ks. Piotr Gutkiewicz nauczał także w tzw. szkole początkowej, istniejącej przy parafii św. Mikołaja. Prowadził tu zajęcia z muzyki oraz języka cerkiewnosłowiańskiego, zawsze jednak zwracał uwagę na piękno śpiewu cerkiewnego.

W roku 1958 umarła jego matuszka Anna, a trzy lata później, 20 sierpnia 1961 r., ks. Piotr. Oboje pochowani są na cmentarzu prawosławnym przy ul. Wysockiego w Białymstoku.

Ks. Piotr jako muzyk-samouk. pomimo trudnej pracy duszpasterza. skomponował wiele utworów cerkiewnych, które zachowały się do dziś i są dostępne w parafii katedralnej św. Mikołaja w Białymstoku. Należą do nich m.in.: kondakion „Dusze moja". „Swietileny" na Święta: Bożego Narodzenia, Spotkania Pańskiego i Objawienia, tropariony na święta św. Mikołaja (19.XII i 22.V), troparion na Wielkanoc „Chrystos Woskresie", hymny („Pieśń cherubinów". „Światłości cicha"), kanon eucharystyczny: „Miłost" mira...", prokimen wielki „Gospod" wocarysia...", ekzapostilarion „Płotiju usnuw", ekzapostilarion rozbójnika oraz wiele innych utworów.

Wykonawcą wielu kompozycji ks. Gutkiewicza, a zarazem największym ich znawcą, jest znakomity dyrygent, laureat MFMC w Hajnówce, ks. mgr Jerzy Mackiewicz z Białegostoku.

Gorąco zachęcam dyrygentów chórów parafialnych, aby wykorzystywali kompozycje ks. Piotra Gutkiewicza do wzbogacenia repertuaru cerkiewnego, co w konsekwencji uchroni je przed zapomnieniem.

Włodzimierz Wołosiuk