Szanowni Państwo,
Serdecznie zapraszam do wysłuchania Koncertu Galowego tegorocznego XXXIX Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka 2020”, który trwał w dniach 17-20.09.2020. W Festiwalu, który miał się odbyć tradycyjnie w maju, swój udział potwierdziło 30 chórów z 15 krajów Europy, Azji i Afryki. Niestety, nasze plany pokrzyżował wybuch pandemii. W uzgodnieniu z dyrygentami chórów i mniemając, że sytuacja się unormuje, przenieśliśmy Festiwal na wrzesień. Jednak nasze nadzieje nie spełniły się, a spodziewana wrześniowa normalność nie nastąpiła. Powszechne ograniczenia oraz troska o zdrowie wykonawców spowodowały, że większość zespołów pozbawiona została, często w ostatniej chwili, możliwości udziału. Mimo to udało nam się, chociaż w skromniejszym ilościowo składzie zorganizować Festiwal, a w przesłuchaniach konkursowych wzięli udział wykonawcy z Bułgarii, Grecji i Polski. Jeszcze przed ogłoszeniem pandemii odszedł nasz Wielki Przyjaciel – Krzysztof Penderecki, wybitny polski kompozytor, który naszemu Festiwalowi, jako jedynemu, od 2003 roku Patronował Artystycznie. Jego pamięci poświęciliśmy Koncert, do którego wysłuchania zapraszam. Wersetami Psalmu 50 – z muzyką asyryjskiego mnicha Seraphima Bit-Kharibi, wykonanymi w języku Chrystusa – nagranie rozpoczyna wybitna grecka wykonawczyni muzyki bizantyjskiej, dyrygentka Żeńskiego Chóru z Pireusu Nektaria Karantzi. Klimat modlitwy o zmiłowanie podtrzymuje drugi wykonawca, Chór Cerkwi Uspieńskiej z Warszawy. Prowadzony przez najlepszego dyrygenta tegorocznej edycji Festiwalu – Łukasza Rejta, wykonał dwie modlitwy z muzyką kompozytorów współczesnych, a zakończył swój mini koncert melodią monasterskiej pustelni św. Góry Atos. Trzeci wykonawcy to przedstawiciele gospodarzy. Młodzi białostocczanie, kierowani przez Barbarę Kornacką obok hymnu maryjnego z muzyką S. Rachmaninowa, wykonali drugą modlitwę adekwatną do swojego wieku „Ot junosti mojeja” – Antyfonę 4. śpiewaną w czasie Jutrzni w „Całonocnym czuwaniu”. Muzykę do tej modlitwy stworzyła młoda współczesna kompozytorka i dyrygentka Jelena Juniek. Urodzona i wykształcona na Ukrainie wykłada obecnie w cerkiewnych i świeckich uczelniach Ukrainy i Rosji. Kolejny polski wykonawca to artystyczna reprezentacja Politechniki Krakowskiej. Przyszli inżynierowie, świetnie prowadzeni przez znakomicie wykształconą muzycznie, ale również absolwentkę wydziału filozofii Martę Stós, wykonali wyszukany repertuar. Po błyskotliwym wykonaniu bardzo lubianej przez festiwalowe chóry kompozycji „Bogorodzice Diewo radujsia”, obchodzącego w tym roku 85-lecie urodzin Estończyka Arvo Pärta, zaproponowali „Modlitwę Pańską” z muzyką Andreja Makora, dotychczas nieprezentowanego na Festiwalu współczesnego kompozytora ze Słowenii. Tworząc program koncertu, celowo poprosiłem o modlitwę „Wo Carstwii Twojem” z ”Kazania na górze”, która znakomicie odzwierciedla intencję koncertu i co znalazło również swój wyraz w tytułowej ikonie „Nagornaja propowied” i tytule prezentowanej płyty CD. Utworem tym z muzyką bułgarskiego kompozytora Dobri Christowa i partią solową Kariny Piętak jakby zapowiedzieli kolejnych wykonawców, a mianowicie słynny bułgarski męski chór „Ioan Kukuzel Angiełogłasniat”. Kierowany wiele lat przez znakomitego dyrygenta Dymitra Dymitrowa zdobył dwukrotnie Laur naszego Festiwalu. Przed wykonaniem utworów autorstwa bułgarskich kompozytorów kierowani przez Christiana Popowa śpiewacy zaprezentowali męską wersję festiwalowego sygnału „Tiebie pojem”, skomponowanego na tegoroczny Festiwal przez R. Twardowskiego. Jako najlepsi tegoroczni profesjonaliści potwierdzili swoją repertuarową wszechstronność. Od najstarszej bułgarskiej monodii z burdonową nutą – ikosem w tle, w klimacie orientu i niskich partii basowych, poprzez modlitwę z muzyką Kiriła Popowa – ojca dyrygenta, po wielogłos w „Wielikim Sławosłowiu” z muzyką tworzącego w XX wieku Apostoła-Nikołajewa Strumskiego, z przepięknymi wykonaniami partii solowych przez Nikołę Antonowa i Emila Dakowa, by bułgarskim życzeniem „Mnogaja leta” zakończyć pierwszą część Koncertu Galowego. W drugiej części koncertu swoje możliwości wykonawcze i interpretacyjne muzyki cerkiewnej pokazali, będący obecnie w czołówce najlepszych profesjonalnych chórów Polski, chórzyści Opery i Filharmonii Podlaskiej kierowani przez swoją założycielkę prof. Violettę Bielecką. Jako pierwsza wybrzmiała (na trzy chóry) kompozycja K. Pendereckiego do pięknego (jak mówił) tekstu modlitwy „Iże Chieruwimy”. Utwór ten skomponował w 1986 roku na 60. urodziny swojego przyjaciela Mścisława Rostropowicza. Wokaliza na chór męski „Pamięci Krzysztofa Pendereckiego” oraz „Welika Jektienia” z Liturgii, to dwa utwory skomponowane specjalnie na ten okolicznościowy koncert przez najwybitniejszą współczesną kompozytorkę Ukrainy i wielokrotną Jurorkę Festiwalu – Łesię Dyczko. Były to prawykonania tych utworów. Drugi utwór K. Pendereckiego to wykonany również na trzy chóry „Iz głubiny wozwach”. Cerkiewna wersja „De profundis” z oratorium „Siedem bram Jerozolimy” została stworzona na prośbę piszącego te słowa w 2013 roku. Jego prawykonanie odbyło się tego samego roku w czasie wyjątkowego festiwalowego koncertu „Muzyka cerkiewna K. Pendereckiego i kompozytorów europejskich Jemu dedykowana” z okazji 80-lecia Maestro. W Jego obecności utwór zabrzmiał w wykonaniu Chóru Konserwatorium w St. Petersburgu kierowanym przez Antona Maksimowa, obecnie profesora kierującego Wydziałem Dyrygentury Chóralnej tej uczelni. W czasie tegorocznego koncertu pięknie, modlitewnie, a miejscami wręcz brawurowo wykonano również utwór „Błażen muż” znanego rosyjskiego kompozytora Anatolija Kisielowa związanego przez wiele lat z naszym Festiwalem, a zmarłego również w bieżącym roku. Chórzyści wykonali ponadto kilka utworów z „Całonocnego czuwania” Sergiusza Rachmaninowa. Twórczość wielkiego rosyjskiego emigracyjnego pianisty i kompozytora zakazana przez pierwsze lata po rewolucji przeżywa od wielu lat renesans. Również jego muzyka cerkiewna z tak charakterystycznymi dla kompozytora rosyjskimi długimi frazami jest często wykonywana na naszym Festiwalu. Oprócz chórów rosyjskich czynią to również inne. Potwierdzeniem niech będzie m.in. „Wsienocznoje bdienije” wykonane w 2007 roku przez słynny ukraiński chór „Dumka” pod dyrekcją Jewhena Sawczuka, czy utwory z tego nabożeństwa świetnie zaśpiewane przez wykonawców prezentowanej płyty. Nagrodzone huraganowymi brawami „Wielikoje sławosłowie” kończyło koncert. Przed zakończeniem oficjalnym, podziękowałem wykonawcom i wszystkim ludziom dobrej woli, dzięki którym zrealizowaliśmy tegoroczną edycję Festiwalu. Do podziękowań dołączyliśmy muzyczne życzenie „Mnogaja leta” – wykonali je prowadzeni przez Violettę Bielecką Bułgarzy i Polacy: męski chór z Sofii, Chór Opery Podlaskiej oraz Chór Politechniki Krakowskiej. Stojąca publiczność długimi i rzęsistymi brawami wręcz wymogła ponowne wykonanie życzenia. Zgromadzeni na scenie chórzyści wspólnie wykonanym sygnałem muzycznym Festiwalu, skomponowanym przez tegorocznego Jubilata Romualda Twardowskiego, godnie zakończyli koncert. Później były tylko brawa, brawa, brawa.
Z życzeniem duchowych i artystycznych wrażeń i wyrazami szacunku
Mikołaj Buszko
Dear Ladies and Gentlemen,
I warmly invite you to listen to the Gala Concert of this year’s XXXIX International Festival of Orthodox Church Music “Hajnówka 2020”, which was held on September 17-20, 2020. Participation in the Festival, which was supposed to take place traditionally in May, confirmed 30 choirs from 15 countries of Europe, Asia and Africa. Unfortunately, our plans were thwarted by the outbreak of the pandemic. In consultation with choirs’ conductors and hoping, that the situation will normalize, we postponed the Festival to September. However our hopes did not come true, and the anticipated September normality did not occur. Widespread restrictions and health concerns caused, that majority of the choirs were prevented, often at the last moment, from participation. Despite this, we have managed, although with more modest quantitative composition, to organize the Festival with participation of performers from Bulgaria, Greece and Poland. Prior to the pandemic announcement our Great Friend – Krzysztof Penderecki had passed away. He was an eminent Polish composer, who was the only one to have Artistic Patronage over our Festival since 2003. We dedicated the Concert to His memory, which I invite you to listen to. With the verses of Psalm 50 with music by Assyrian monk Seraphim Bit-Kharibi performed in the language of Jesus, the album begins an outstanding Greek singer of Byzantine music, conductor of female choir from Piraeus – Nektaria Karantzi. Atmosphere of prayer for mercy is upheld by the second performer, Choir of the Assumption Orthodox Church from Warsaw. Led by the best conductor of this year’s edition of the Festival – Łukasz Rejt, performed two prayers with the music of contemporary composers, closing out their mini concert with the melody of the monastery hermitage of Holy Mount Athos. Performing third are the hosts’ representatives – young Białystok citizens conducted by Barbara Kornacka, next to the Marian hymn set to the music by S. Rachmaninoff, they sung the second prayer adequate to their age – “Ot yunosti moyeya” (“From my youth”) – Antiphon 4 sang during the Lauds in All Night Vigil. Music of this prayer was composed by a young contemporary composer and conductor Yelena Yunek. Born and educated in Ukraine, she currently teaches at Orthodox and secular Ukrainian and Russian universities. The next Polish performer is an artistic representation of the Cracow University of Technology. Future engineers, excellently conducted by very well educated musically, but also a graduate of the philosophy department, Marta Stós, performed an exquisite repertoire. After a brilliant performance of a very popular composition among the festival choirs “Bogoroditse Devo raduysya” (“Rejoice o Virgin Theotokos”) by celebrating this year 85th anniversary Estonian Arvo Pärt, they offered “Lord’s prayer” with music by Andrei Makor, the contemporary composer from Slovenia, that has not been presented at the Festival so far. While creating the concert program, I intentionally asked for a prayer “Vo Tsarstvi Tvoem” (“In Thy Kingdom”) from “The Sermon on the Mount”, which perfectly reflects the intention of the concert and which is also expressed in the title icon of presented CD album. This piece with the music of Bulgarian composer Dobri Hristov and the solo part of Karina Piętak was a kind of announcement of the next performers, famous Bulgarian male choir “Yoan Kukuzel – The Angelvoiced”. Led for many years by the excellent conductor Dimitr Dimitrov, they won the Laurel of our Festival twice. Before performing the pieces by Bulgarian composers, the singers led by Kristian Popov presented a male version of the festival signal “Tebe poyem” (“To Thee we sing”), composed for this year’s Festival by Romuald Twardowski. As the best professionals of this year, they reaffirmed their repertoire versatility. From the oldest Bulgarian monody with a drone note – ikos in the background, in the climate of the Orient and low bass parts, through prayer with the music by Kiril Popov – conductor’s father, to polyphony in “Slavoslovie Velikoye” (“The Great Doxology”) with the music by composing in the 20th century Apostol Nikolaev-Strumsky with beautiful solo parts of Nikola Antonov and Emil Dakov, closing up the first part of Gala Concert with Bulgarian wishes “Mnogaya leta” (“Many years”). In the second part of the concert, conducted by the choir’s founder prof. Violetta Bielecka, the Choir of the Podlasie Opera and Philharmonic, which is currently among the best professional choirs in Poland, showed their performance and interpretation capabilities of Orthodox church music. The first performed composition (for three choirs) was with beautiful (as maestro said) lyrics of the prayer “Izhe Heruvimy” (“Herubic song”) by K. Penderecki. He composed this piece in 1986 for his friend’s Mścisław Roztropowicz 60th birthday. Vocalisation for the men’s choir “In Memory of Krzysztof Penderecki” and “Velika Yektenya” (“Great Litany”) from “Liturgy” are the two pieces composed especially for this occasional concert by the most outstanding contemporary composer of Ukraine and multiple Juror of the Festival – Lesya Dychko. These were the premieres of these works. The second piece by K. Penderecki also performed by three choirs was “Iz glubiny wozzvah” (“Out of the depth I have cried”). An Orthodox Church version of “De profundis” from the oratory “Seven gates of Jerusalem” was composed in 2013 upon the request of the writer of these words. Its premiere took place the same year during a unique Festival concert “Orthodox Church music of K. Penderecki and European composers dedicated to him” on the occasion of Maestro’s 80th anniversary. In his presence, the piece was performed by the St. Petersburg Conservatory’s Choir conducted by Anton Maksimov, currently Professor of the Faculty of Choral Conducting of this university. During this year’s concert the song “Blazhen muzh” (“Blessed is the man”) by the famous Russian composer Anatoly Kiselev, who was associated with our Festival for many years, and who also died this year, was beautifully, prayerfully and sometimes even bravely performed. The choristers also performed several pieces from Sergei Rachmaninov’s „All Night Vigil”. The work of the great Russian émigré pianist and composer, prohibited for the first years after the revolution, has been experiencing a renaissance for many years. Also his Orthodox Church music with such characteristic for the composer Russian long phrases is often performed at our Festival. This can be affirmed by „All Night Vigil” performed in 2007 by the famous Ukrainian choir „Dumka” under the direction of Yevhen Savchuk, or the songs from this service perfectly sung by the performers of the presented album. The thunderous applause-winning „Velikoye Slavoslovye” (“The Great Doxology”) closed up the concert. Before the official closing, I thanked the performers and all the people of good will thanks to whom we realized this year’s edition of the Festival. To this thanksgiving we added a musical wish of „Mnogaya leta” (“Many years”) – which was performed by Bulgarians and Poles led by Violetta Bielecka: male choir from Sofia, Podlasie Opera Choir and Choir of Cracow University of Technology. The standing audience with long and lashing ovation even forced encore. The choristers gathered on the stage jointly performed the musical signal of the Festival, composed by this year’s celebrator Romuald Twardowski, and dignified closed up the concert. Later there was only applause, applause, applause…
With the wishes of spiritual and artistic impressions and expressions of respect
Mikołaj Buszko